Για την επόμενη μέρα στο παράκτιο μέτωπο της Αττικής
_6.jpg)
Με διαδικασίες fast track, η κυβέρνηση προχωράει στην εκποίηση της παραλιακής ζώνης της Αττικής, απειλώντας την ελεύθερη πρόσβαση εκατομμυρίων πολιτών στη θάλασσα. Μεταξύ άλλων, παρακάμπτεται πλήρως η περιβαλλοντική προστασία και ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας, ενώ θεσπίζονται υψηλοί συντελεστές δόμησης, με τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να μην έχουν κανένα λόγο. Από την «αξιοποίηση» δεν ξεφεύγουν ούτε αρχαιολογικοί χώροι, όπως ο Ναός του Απόλλωνα Ζωστήρα κοντά στον Αστέρα Βουλιαγμένης ούτε και τα ακατοίκητα νησιά Φλέφες και Φλεβοπούλα, ανοιχτά της Βουλιαγμένης, και η νησίδα Πάτροκλος, κοντά στο Σούνιο. Δημοσιεύουμε για το ζήτημα άρθρα του Νίκου Μπελαβίλα και της Ελένης Πορτάλιου, και δηλώσεις των δημάρχων Ελληνικού-Αργυρούπολης Χρήστου Κορτζίδη και Σαρωνικού Πέτρου Φιλίππου.
www.enthemata.wordpress.com
Με διαδικασίες fast track, η κυβέρνηση προχωράει στην εκποίηση της παραλιακής ζώνης της Αττικής, απειλώντας την ελεύθερη πρόσβαση εκατομμυρίων πολιτών στη θάλασσα. Μεταξύ άλλων, παρακάμπτεται πλήρως η περιβαλλοντική προστασία και ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου της Αθήνας, ενώ θεσπίζονται υψηλοί συντελεστές δόμησης, με τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να μην έχουν κανένα λόγο. Από την «αξιοποίηση» δεν ξεφεύγουν ούτε αρχαιολογικοί χώροι, όπως ο Ναός του Απόλλωνα Ζωστήρα κοντά στον Αστέρα Βουλιαγμένης ούτε και τα ακατοίκητα νησιά Φλέφες και Φλεβοπούλα, ανοιχτά της Βουλιαγμένης, και η νησίδα Πάτροκλος, κοντά στο Σούνιο. Δημοσιεύουμε για το ζήτημα άρθρα του Νίκου Μπελαβίλα και της Ελένης Πορτάλιου, και δηλώσεις των δημάρχων Ελληνικού-Αργυρούπολης Χρήστου Κορτζίδη και Σαρωνικού Πέτρου Φιλίππου.
www.enthemata.wordpress.com
Παράκτιο μέτωπο Αττικής: πωλείται όπως είναι επιπλωμένο-
του Νίκου Μπελαβίλα
Όταν φυσήξει ο άνεμος και διώξει τη σκοτεινιά πάνω από τον τόπο μας, όταν οι λαφυραγωγοί εκδιωχθούν, θα ’ρθει η ώρα να δούμε τι θα κάνουμε και με τη θάλασσα της Αττικής. Εκκρεμεί μια πλήρης πρόταση για την επόμενη μέρα, για τις ακτές του Σαρωνικού, από τον Πειραιά ως το Σούνιο.
Οι αιγιαλοί και οι παραλίες, οι βραχονησίδες, τα ρέματα, οι αμμοθίνες και οι αλυκές, τα μεσογειακά πευκοδάση, οι αρχαιολογικοί χώροι ανήκουν στη χώρα και το λαό μας. Τους χώρους αυτούς τους διαχειρίζονται φορείς του δημοσίου και της αυτοδιοίκησης, είναι δημόσιοι, ανοικτοί προσβάσιμοι για όλους. Τα αυτονόητα, που είναι γραμμένα στο Σύνταγμα μας· αλλά αν χρειαστεί ας ξαναγραφτούν.
Η αξία του παράκτιου αττικού τοπίου με όλο τον αρχαιολογικό, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό του πλούτο είναι ανυπολόγιστη. Αποτελεί τμήμα όχι μόνο της εθνικής μας αλλά της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτό το θαυμάσιο τοπίο συνοδεύει τα μνημεία της αθηναϊκής Ακρόπολης και των πειραϊκών τειχών, τα αρχαία ιερά του Σουνίου και της Αφαίας.
Το αθηναϊκό τουριστικό «προϊόν» είναι αμιγώς πολιτιστικό και περιβαλλοντικό. Δεν είναι ούτε επιχειρηματικό όπως του Ντουμπάι, ούτε αναψυχής τζόγου όπως του Λας Βέγκας. Έχει την ίδια ταυτότητα με εκείνο της Ρώμης και του Παρισιού — δύο από τους κύριους αστικούς τουριστικούς προορισμούς του κόσμου. Μέσα στην πανίσχυρη, διεθνώς αναγνωρίσιμη πολιτιστική ταυτότητα που διαθέτουν η Ακρόπολη, η Αθήνα και η θάλασσα της Αττικής, ενυπάρχει η τοπιακή διάσταση που ορίζεται από τις ακρογιαλιές, στις λοφοσειρές, τα ακρωτήρια και το αιγαιοπελαγίτικο αρχιπέλαγος που εισβάλει με τις ακραίες νησίδες του στον Σαρωνικό. Για αυτό έρχονται οι τουρίστες, όχι για καζίνο! Αξίζουν μάλλον τον χλευασμό όσοι επέλεξαν το τοπωνύμιο «Ριβιέρα», ως τουριστικό brand name, για αυτό το αρχαίο σύμπλεγμα τόπων.
Η Αθήνα δεν έχει κανέναν λόγο να ανταγωνιστεί δευτερεύοντες ή τριτεύοντες προορισμούς –αρκετούς μάλιστα εφήμερους–, στα όρια του κορεσμού και του κινδύνου. Ας περάσουμε στην επόμενη μέρα, αναβαθμίζοντας τους δύο κύριους πυλώνες αυτού του προορισμού (ακόμη και με τους όρους «ζήτησης» και «ανταγωνισμού»): πολιτισμό και τοπίο.
Η καταστροφή του αττικού τοπίου δεν είναι επένδυση. Επένδυση στο μέλλον είναι η ανασυγκρότηση και αναβίωση του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος διατηρώντας την κλίμακα, την ποιότητα και την ιστορικότητα. Δεν χρειαζόμαστε άλλον έναν Αστέρα, άλλο ένα Lagonissi Resort σε κάθε παρθένο ακρωτήριο· χρειαζόμαστε υποδομές μικρού και μεσαίου μεγέθους δίπλα σε ήρεμες δασωμένες ακτές με καθαρές θάλασσες. Επένδυση είναι η επανάχρηση των εγκαταλειμμένων ή γερασμένων τουριστικών εγκαταστάσεων, οι ποιοτικοί ξενώνες στις ιστορικές συνοικίες της Αθήνας και στους μικρούς οικισμούς στα νότια της Αττικής. Η εξυγίανση και αναβίωση των κατεστραμμένων ακτών και των ρημαγμένων δασών, των ευαίσθητων παράκτιων οικοσυστημάτων. Η αποκατάσταση, εύρυθμη λειτουργία και ενίσχυση των πολιτιστικών υποδομών στις περιοχές με τα αρχαία και τα νεότερα ίχνη της Ιστορίας.
Είναι επιτακτικό πια να αδειάσουν οι ακτές από τα αυθαίρετα της νυχτερινής μαζικής αναψυχής και του ξεπλύματος μαύρου χρήματος που τις κατέλαβαν τα τελευταία είκοσι χρόνια.
Τέλος, χρειαζόμαστε ισότιμη πρόσβαση, υγιή και βιώσιμη κινητικότητα του συνόλου του πληθυσμού της Αθήνας και των επισκεπτών της. Να τελειώνουμε με τις σπάταλους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και διοδίων, να προωθήσουμε τα μέσα σταθερής τροχιάς, το μετρό με έναν νέο νότιο κλάδο προς το αεροδρόμιο και τον Προαστιακό προς το Λαύριο. Να αναπτύξουμε επάνω σε αυτό το ευνοϊκό πεδίο του Σαρωνικού την αστική ακτοπλοΐα, τη δυνατότητα μετακίνησης με θαλάσσια συγκοινωνία από τον Πειραιά ως το Σούνιο.
Όλα αυτά είναι έργα που δημιουργούν χιλιάδες θέσεις εργασίας, μοιράζουν το όφελος σε όλους, αφήνουν την κοινή κληρονομιά ανέγγιχτη για τους επόμενους. Έχουμε, δυστυχώς, μια άρχουσα τάξη που επιλέγει την πολιτιστική και περιβαλλοντική καταστροφή, καθώς τα έργα πολιτισμού ή τα έργα περιβάλλοντος δεν της αποδίδουν την εύκολη υπερκερδοφορία που επιθυμεί. Υπάρχει όμως άλλη λύση.
Η συνέργεια των λιμένων της Αττικής που θα επιτρέψει στην κρουαζιέρα να λειτουργήσει, αντί για τις γιγάντιες υποδομές που θα καταστρέψουν το Παλατάκι του Πειραιά και το Φάληρο. Η ένταξη των Λιπασμάτων της Δραπετσώνας στην πολιτιστική ζώνη του ευρύτερου Πειραιά ως μητροπολιτικού άλσους, αντί για την αρχοντοχωριάτικη ιδέα για πίστα Formula 1. H δημιουργία, από τα φτωχά δυτικά προάστια ως τον Ιππόδρομο, ενός δικτύου χώρων ιστορικού ενδιαφέροντος, μνημείων, ελεύθερων ακτών και χώρων πρασίνου, παράλληλα με το νέο σύστημα ΜΣΤ, ενός δηλαδή ολοκληρωμένου σχεδίου ανασυγκρότησης του δημόσιου χώρου και της κινητικότητας, όπως τον διεκδικούν τα κινήματα πόλης και όπως ήδη σε τμήματα του έχει σχεδιαστεί. Σε αυτό περιλαμβάνεται το πάρκο του φαληρικού μετώπου, χωρίς την αδικαιολόγητη περιττή δόμηση, και βέβαια υπό δημόσιο έλεγχο. Υπό τους ίδιους όρους το σύμπλεγμα της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Λυρικής Σκηνής με το πράσινο πάρκο του Δέλτα.
Στο παράδειγμα του Ελληνικού βρίσκουμε μια υποδειγματική επιστημονική πρόταση, γεννημένη από τα κινήματα και την αυτοδιοίκηση. Η πρόταση για μητροπολιτικό πάρκο υψηλού πρασίνου με χαμηλό κόστος και συνδυασμένες μικρής κλίμακας βιώσιμες χρήσεις στέκεται απέναντι στην πρόταση ξεπουλήματος έναντι εξευτελιστικού τιμήματος.
Τέλος, στα νότια, η πρόταση που επίσης γεννήθηκε από την αυτοδιοίκηση και την ακαδημαϊκή κοινότητα (ο ισχυρός πόλος τεχνολογίας, έρευνας, μουσείων εντός του ευρύτερου αρχαιολογικού και νεότερου μεταλλευτικού συμπλέγματος και του δρυμού της Λαυρεωτικής –από το Σούνιο ως το Θορικό– με πύλες την Ανάβυσσο και την Κερατέα) είναι άλλο ένα δείγμα ολοκληρωμένου σχεδίου για την αναβάθμιση των τόπων και την πρόοδο των τοπικών κοινωνιών. Ένα σχέδιο που σε ένα τμήμα του εφαρμόστηκε και πέτυχε, πείθοντάς μας πως το μέλλον ανήκει σε αυτού του είδους τους προγραμματισμούς. Αυτό είναι το αττικό παράκτιο μέτωπο της επόμενης μέρας· ας το κάνουμε πράξη.
____________________________
Παράκτιο μέτωπο Αττικής: πωλείται όπως είναι επιπλωμένο-2
Δημόσιο αγαθό οι παραλίες
του Χρήστου Κορτζίδη
Με το νομοσχέδιο για τις στρατηγικές επενδύσεις που κατατέθηκε στη Βουλή στις 22 Φεβρουαρίου, προωθείται, ανάμεσα σε άλλα, η άνευ όρων εκμετάλλευση των ακτών του Σαρωνικού από μεγάλες επιχειρήσεις, ανάβοντας το πράσινο φως για μια πρωτοφανή λεηλασία της δημόσιας και ιδιωτικής γης, περαιτέρω συρρίκνωση του δημόσιου χώρου της Αττικής, οριστική αποκοπή της πρωτεύουσας από τη θάλασσα, καταστροφή εξαιρετικά σημαντικών φυσικών αποθεμάτων και περαιτέρω υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, με το πρόσχημα της «οικονομικής ανάπτυξης» και της «δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας». Μάλιστα, για το σκοπό αυτό ιδρύεται η Παράκτιο Αττικό Μέτωπο Α.Ε., που –υπό την εποπτεία του ΤΑΙΠΕΔ– αναμένεται να παραδώσει άνευ όρων σε διεθνείς και εγχώριους κερδοσκόπους τα ακίνητα και τις υποδομές των ακτών του Σαρωνικού.
Ως δημοτική αρχή, μαζί με τοπικά κινήματα, κοινωνικούς φορείς και οργανώσεις, απαιτούμε την απόδοση των ακτών του Σαρωνικού, συμπεριλαμβανομένου του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού και της παραλίας του Αγ. Κοσμά, στους κατοίκους της Αττικής για χρήσεις ήπιας αναψυχής και αθλητισμού, την άμεση απελευθέρωση του παράκτιου μετώπου της Αττικής από παράνομες κατασκευές και χρήσεις, την αποκατάσταση και προστασία των θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων, καθώς και τη διασφάλιση του συνταγματικά κατοχυρωμένου χαρακτήρα της παραλίας και του αιγιαλού ως κοινόχρηστου χώρου με ελεύθερη πρόσβαση για όλους. Σε αυτό το πλαίσιο, και με βασική προτεραιότητα τη διασφάλιση του χαρακτήρα των ακτών ως κοινού αγαθού, συντονίζουμε τη δράση μας με άλλους φορείς της Αττικής, απέναντι στα σχέδια της κυβέρνησης για τη δημιουργία της «ελληνικής Ριβιέρα».
________________________________________
Να μείνουν ελεύθερες οι παραλίες
του Πέτρου Φιλίππου
Μετά την εξαγγελία του πρωθυπουργού ότι προτίθεται να κάνει την παραλία «Ριβιέρα», σε συνδυασμό με την ίδρυση διαφόρων οργανισμών και εταιρειών (ΤΑΙΠΕΔ, Αττικό Παράκτιο Μέτωπο Α.Ε. κλπ.), προκειμένου να ακολουθηθούν fast track διαδικασίες, οι πολίτες είναι αναστατωμένοι επειδή φοβούνται ότι στο όνομα της «αξιοποίησης» οι παραλίες θα εκποιηθούν και δεν θα έχουν πρόσβαση σε αυτές.
Όλοι οι δήμαρχοι του παραλιακού μετώπου εξέθεσαν τις απόψεις τους και τις επιφυλάξεις τους σε σύσκεψη με τον αρμόδιο υφυπουργό Ανάπτυξης Νότη Μηταράκη τον περασμένο Οκτώβριο, αλλά ποτέ δεν έλαβαν επίσημη ενημέρωση για το τι πρόκειται να γίνει. Oι περισσότεροι δήμαρχοι είχαν εκφράσει την αντίρρησή τους για τον προγραμματισμό της κυβέρνησης, που γίνεται ερήμην των τοπικών φορέων. Για το τι πρόκειται να γίνει, χαρακτηριστική είναι η φωτογραφική διάταξη, την οποία προσπάθησαν να περάσουν μέσα από διάφορα νομοσχέδια το τελευταίο διάστημα για το Grand Resort Lagonissi, η οποία προβλέπει αύξηση του συντελεστή δόμησης μέσα στο εν λόγω ξενοδοχειακό συγκρότημα προκειμένου να καλυφθούν οι υπερβάσεις του ξενοδοχείου, και κυρίως να δώσουν συντελεστή δόμησης ώστε να χτιστεί η παρακείμενη ελεύθερη παραλία για την οποία ο Δήμος Σαρωνικού (και ο πρώην Δήμος Καλυβίων) έχει δώσει μεγάλο αγώνα για να διατηρηθεί ελεύθερη και ο ίδιος ο δήμαρχος έχει υποστεί άπειρες διώξεις.
Ο Δήμος Σαρωνικού έχει ξεκάθαρες θέσεις για το θέμα της ανάπτυξης των παραλιών: α) διαφωνεί με την ίδρυση της «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο Α.Ε.», η οποία με διαδικασίες fast track θα δώσει τις παραλίες στους ιδιώτες, β) ζητά οι παραλίες να δοθούν κατά κύρια χρήση στους δήμους, για να εξυπηρετήσουν τους κατοίκους του λεκανοπεδίου, γ) διαφωνεί ριζικά με την προσπάθεια να δοθεί συντελεστής δόμησης στο ξενοδοχείο Grand Resort Lagonissi. Στην παραπάνω κατεύθυνση, καλούμε τους ΟΤΑ της περιοχής, τους τοπικούς φορείς, τα κόμματα και τους πολίτες να αγωνιστούμε μαζί, προκειμένου να παραμείνουν οι παραλίες ελεύθερες και να αξιοποιηθούν για την αναψυχή των κατοίκων του λεκανοπεδίου.
_____________________________________________
Παράκτιο μέτωπο Αττικής: πωλείται όπως είναι επιπλωμένο-1
της Ελένης Πορτάλιου
Τη δεκαετία του 1950 η αξιοποίηση/τουριστική εκμετάλλευση των ακτών του Σαρωνικού είχε τεθεί στην ημερήσια διάταξη, αρχικά από την κυβέρνηση Συναγερμού και τον υπουργό Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος λίγο αργότερα, ως πρωθυπουργός, θα προχωρήσει στην υλοποίηση του «οράματος». Προϋπόθεση της ανάπτυξης, η διάνοιξη της παραλιακής λεωφόρου, η οποία φέρει σήμερα το όνομα του «εθνάρχη». Στην εφημερίδα Εμπρός (Ιούλιος 1953), το «όραμα» σκιαγραφείται με τη μορφή ενός «θαυμάσιου αυτοκινητόδρομου», που «οδηγεί σε τουριστικά και λαϊκά κέντρα αφρικάνικου τύπου με μπαρ, αναψυκτήρια, αίθουσες χορού και αμμώδη παραλία, καθώς και σε πολυτελές ξενοδοχείο στον Άγιο Κοσμά».
Οι πρώτες περιοχές που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα τουριστικής ανάπτυξης ήταν η Γλυφάδα και η Βούλα ενώ το Ελληνικό, στο πλαίσιο της Ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας, θα παραμείνει αεροδρόμιο. Η ανάπτυξη θα συνεχιστεί στο Καβούρι και τη Βουλιαγμένη. Για τους παραπάνω σκοπούς αξιοποιούνται εκατοντάδες στρέμματα δημόσιας γης, ενώ στο παιχνίδι μπαίνει και ο Οργανισμός Διαχείρισης Εκκλησιαστικής Περιουσίας, καθώς η Εκκλησία (με το 90-95% των εκτάσεων σε Καβούρι-Βουλιαγμένη) είναι ο μεγάλος «τσιφλικάς» της περιοχής. Με τη δημοσίευση της σχετικής χωροταξικής μελέτης, Τα Νέα πανηγυρίζουν: «Με ευρείας κλίμακας εξωραϊστικά έργα, η Βουλιαγμένη θα μεταμορφωθεί σε χρυσωρυχείο της εθνικής μας οικονομίας».
Τα έργα συνδέονται με μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα. Για τα έργα της Γλυφάδας, η σκανδαλώδης σύμβαση, που χαρακτηρίστηκε «αρπαγή της δημοτικής περιουσίας», υπογράφτηκε μεταξύ του Δημοσίου και της Εταιρείας Αστήρ ΑΕ, ιδρυτής της οποίας ήταν ο διοικητής της ΕΤΕ Ηλιάσκος.
Όλη αυτή την περίοδο η ΕΔΑ και η Αυγή αντιπαρατίθενται κατά μέτωπο στα προωθούμενα σχέδια. Άρθρα και σχόλια της σύνταξης, αλλά και του Κώστα Βάρναλη, αναδεικνύουν τις αντιλαϊκές κοινωνικές διαστάσεις και τα οικονομικά συμφέροντα που εξυπηρετούνται, καθώς τα έργα προϋποθέτουν επιχειρήσεις εξευγενισμού, εκδίωξη του λαϊκού κόσμου που κατοικεί σε φτωχικά οικήματα και παράγκες. «Έχεις τη γαλάζια δαντέλα σου που φιλοδοξείς να τη διαμορφώσεις σε Κυανή Ακτή και σου την κάνουν συρματόπλεγμα, παράπηγμα, τσαντίρι», γράφει στο Βήμα ο Παύλος Παλαιολόγος. Επίσης, προϋποθέτουν καθορισμό παραθαλάσσιων περιοχών απροσπέλαστων από τους κατοίκους και, βέβαια, εκποίηση δημόσιας γης υπέρ μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων.
Στη δικτατορία μπαζώθηκαν σε μεγάλη έκταση οι περιοχές Μοσχάτου, Καλλιθέας και κατά το ήμισυ οι παραλίες Παλαιού Φαλήρου και Αλίμου με τις δύο μαρίνες που δημιουργήθηκαν. Παραχωρήθηκε σχεδόν όλη η παραλία, από το Πασαλιμάνι μέχρι τη Βάρκιζα, στον ΕΟΤ με στόχο την τουριστική αξιοποίηση υπέρ του ιδιωτικού κεφαλαίου. Παρότι το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας, επί υπουργίας Τρίτση, προστάτευε το παράκτιο μέτωπο, δεν κατάφερε ν’ αναχαιτίσει τις διαρκείς επεκτάσεις των σχεδίων πόλεως των παρακείμενων δήμων προς το βουνό και τη θάλασσα, ούτε να αποτρέψει την οικοδόμηση τμημάτων της παραλιακής ζώνης. Η ζώνη αυτή, από τη δημιουργία του παραλιακού αυτοκινητόδρομου και μετά, αναπτύχθηκε με επιπλέον τουριστικούς πόλους ακριβού τουρισμού σε Λαγονήσι και Ανάβυσσο, με κάθοδο των δήμων Πειραιά, Μοσχάτου, Φαλήρου, Αλίμου, Ελληνικού, Γλυφάδας, Βουλιαγμένης, Βάρκιζας, Σαρωνίδας, Καλυβίων, Λαυρίου και Σουνίου μέχρι τη θάλασσα. Εκατοντάδες παράνομα νυχτερινά κέντρα απέκλεισαν την πρόσβαση στην ακτή, προβαίνοντας σε μαφιόζικες επιθέσεις εναντίον όσων αντιδρούν.
Με την άνοδο του οικολογικού κινήματος, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, η προστασία του παράκτιου μετώπου πέρασε στα χέρια των ευαισθητοποιημένων πολιτών, ενεργοποιώντας τις τοπικές κοινωνίες. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτέλεσαν μεγάλη απειλή για τους ελεύθερους χώρους και την παραλιακή ζώνη. Παρά την πολιτική στήριξη των Αγώνων από τη συντριπτική πλειονότητα του πολιτικού κόσμου, αναπτύχθηκαν, κυρίως γύρω από την Επιτροπή κατά της Διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων, πολύμορφες αντιδράσεις σε διάφορα επίπεδα: οικονομικό (που κατανοήθηκε εκ των υστέρων με το επαχθές χρέος) οικολογικό-περιβαλλοντικό, συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, αυταρχισμού και αντιδημοκρατικών διαδικασιών, μοντέλου «αθλητισμού» (που επίσης έγινε κατανοητό σε εκατομμύρια ανθρώπους μετά τις αποκαλύψεις για το ντόπινγκ).
Η Συντονιστική Επιτροπή για τη Διάσωση της Παραλίας κέρδισε μια σειρά νίκες. Σώθηκε από την παραχώρηση προς εκμετάλλευση στο μεγάλο ιδιωτικό κεφάλαιο ο χώρος του Ιπποδρόμου στην Καλλιθέα και ο χώρος του νέου Ιπποδρόμου στο Μαρκόπουλο. Από πέντε Ολυμπιακά Έργα που είχαν προγραμματιστεί στον Ιππόδρομο και εφτά στην παραλία, τελικά έγιναν δύο στην παραλία· τα υπόλοιπα ματαιώθηκαν ή μεταφέρθηκαν σε θέσεις που δημιουργούσαν μικρά περιβαλλοντικά προβλήματα και, πάντως, κτίστηκαν πολύ λιγότερα τετραγωνικά από τα προβλεπόμενα για τα αθλητικά μεγαθήρια. Την ίδια περίοδο αποτράπηκαν δύο από τους τρεις ανισόπεδους κόμβους στη λεωφόρο Ποσειδώνος στον Άλιμο, μια τεράστια μαρίνα και ένα τεχνητό νησί στο Ελληνικό.
Το κίνημα για ελεύθερες παραλίες πήρε διαστάσεις με τον νικηφόρο αγώνα της Συντονιστικής Επιτροπής για τη Διάσωση της Παραλίας του Σαρωνικού, που απέτρεψε το καζίνο στον Φλοίσβο, τη μετατροπή της Λίμνης της Βουλιαγμένης σε νυχτερινό κέντρο και της παράκτιας έκτασης (δάσος και αρχαιότητες) στα Αστέρια Γλυφάδας σε χώρο εντατικής δόμησης και εμπορευματοποίησης. Τότε σταμάτησαν προγραμματισμένα έργα στο Μεγάλο Καβούρι. Λίγο πριν τους Ολυμπιακούς, επί κυβέρνησης Σημίτη, η Συντονιστική Επιτροπή, σε συνεργασία με το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και άλλους φορείς (μεταξύ τους και ο Δήμος Καλυβίων) απέτρεψε την εισαγωγή στο Χρηματιστήριο της Εταιρείας Τουριστικών Ακινήτων (ΕΤΑ), που θα σήμαινε την εμπορευματοποίηση/ιδιωτικοποίηση των ωραιότερων περιοχών της χώρας, και ειδικότερα του μεγαλύτερου μέρους της παράκτιας ζώνης. Με προσφυγή στο ΣτΕ η Συντονιστική απέτρεψε, επίσης, την εκποίηση 120 στρεμμάτων στο Μικρό Καβούρι και πλέον των 1.500 στρεμμάτων στις Αλυκές Αναβύσσου. Τέλος, με παρέμβαση του Δήμου Καλυβίων, αποτράπηκε η εγκατάσταση σταθμού βιολογικού καθαρισμού στην παραλία του Λαγονησίου.
Η υπόθεση οικοδόμησης μιας νέας πόλης στον χώρο του αεροδρομίου και της παραθαλάσσιας ζώνης του Ελληνικού αρχίζει με τη μεταφορά του αεροδρομίου στα Σπάτα. Τα πρώτα εφαρμοσμένα σχέδια βλέπουν το φως επί υπουργίας Σουφλιά. Έκτοτε, δρα σταθερά ένα πάνδημο μέτωπο τοπικών περιβαλλοντικών κινημάτων και ριζοσπαστικών δημοτικών σχημάτων που, μαζί με την Επιτροπή Αγώνα και τον Δήμο Ελληνικού, έχουν καταφέρει να σταματήσουν τα φαραωνικά σχέδια και να προβάλλουν προτάσεις ελάχιστου οικονομικού κόστους και τεράστιας κοινωνικής και οικολογικής ωφέλειας: ένα εναλλακτικό σχέδιο βασισμένο στην οικονομία των αναγκών.
Το κίνημα για ελεύθερες παραλίες συνεχίστηκε μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σώθηκε για δεύτερη φορά η έκταση του πρώην Ιπποδρόμου στην Καλλιθέα, και συνεχίστηκαν οι αγώνες για τη διαφύλαξη της παραλίας Μοσχάτου. Τέθηκε με μαζικές κινητοποιήσεις το πρόβλημα της προσβασιμότητας της παραλιακής ζώνης από τους κατοίκους της Αττικής, που απέδωσε στο άνοιγμα της παραλίας του Ελληνικού σ’ ένα τμήμα της περιοχής του Άγιου Κοσμά και σε απόδοση σε κοινή χρήση, χωρίς εισιτήριο, της πλαζ Αλίμου.
Σήμερα, η μνημονιακή πολιτική, μέσω του ΤΑΙΠΕΔ και της Ανώνυμης Εταιρείας Αττικό Παράκτιο Μέτωπο, επιχειρεί επιθετικά να εκποιήσει τους αδόμητους χώρους του παράκτιου μετώπου, μέρος των οποίων, όπως εξηγήσαμε, διασώθηκε χάρις στους κοινωνικούς και οικολογικούς αγώνες, που έχουν την αρχή τους στη μεταπολεμική Αριστερά. Τέσσερα μέτωπα είναι ανοιχτά και χρειάζονται τη στήριξη όλων των αντιτιθέμενων δυνάμεων, στους παραλιακούς δήμους και όχι μόνο.
Βρίσκονται σε εξέλιξη δύο διαγωνισμοί: για το Ελληνικό (παράκτιο μέτωπο και αεροδρόμιο) και το Μικρό Καβούρι (δάσος και δασική έκταση). Ο δεύτερος διενεργείται από την Εθνική Τράπεζα (Μνημόνιο με ΤΑΙΠΕΔ), στην οποία ανήκει το μεγαλύτερο τμήμα της έκτασης. Μαζί με αυτά, πιθανόν θα ενταχθούν στον διαγωνισμό το δάσος του Εκκλησιαστικού Ορφανοτροφείου και η Πλαζ ΕΟΤ. Επίσης, έχουν παραχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ οι μαρίνες Αλίμου και Γλυφάδας. Για καθεμιά έχει γίνει προσφυγή στο ΣτΕ, όπως και δύο προσφυγές για το Ελληνικό, από ενεργούς πολίτες της περιοχής.
Ασφαλώς, το παράκτιο μέτωπο θα σωθεί οριστικά με την ανατροπή της μνημονιακής κυβέρνησης. Όμως, ο δρόμος για την κυβέρνηση της Αριστεράς προϋποθέτει μαζικούς κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες και λαϊκή αυτοργάνωση, που μπορεί να αποτρέψουν ή να καθυστερήσουν εκποιήσεις και να κάνουν υπόθεση του λαού την ανατροπή.
Στοιχεία για την πρώτη μεταπολεμική περίοδο έχουν ληφθεί από τη μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία της Βάσως Λιόλιου «Η προστασία της αισθητικής και του τοπίου της πόλης των Αθηνών ως αντικείμενο επιτροπών» (Ιανουάριος 2012).
του Νίκου Μπελαβίλα
Όταν φυσήξει ο άνεμος και διώξει τη σκοτεινιά πάνω από τον τόπο μας, όταν οι λαφυραγωγοί εκδιωχθούν, θα ’ρθει η ώρα να δούμε τι θα κάνουμε και με τη θάλασσα της Αττικής. Εκκρεμεί μια πλήρης πρόταση για την επόμενη μέρα, για τις ακτές του Σαρωνικού, από τον Πειραιά ως το Σούνιο.
Οι αιγιαλοί και οι παραλίες, οι βραχονησίδες, τα ρέματα, οι αμμοθίνες και οι αλυκές, τα μεσογειακά πευκοδάση, οι αρχαιολογικοί χώροι ανήκουν στη χώρα και το λαό μας. Τους χώρους αυτούς τους διαχειρίζονται φορείς του δημοσίου και της αυτοδιοίκησης, είναι δημόσιοι, ανοικτοί προσβάσιμοι για όλους. Τα αυτονόητα, που είναι γραμμένα στο Σύνταγμα μας· αλλά αν χρειαστεί ας ξαναγραφτούν.
Η αξία του παράκτιου αττικού τοπίου με όλο τον αρχαιολογικό, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό του πλούτο είναι ανυπολόγιστη. Αποτελεί τμήμα όχι μόνο της εθνικής μας αλλά της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτό το θαυμάσιο τοπίο συνοδεύει τα μνημεία της αθηναϊκής Ακρόπολης και των πειραϊκών τειχών, τα αρχαία ιερά του Σουνίου και της Αφαίας.
Το αθηναϊκό τουριστικό «προϊόν» είναι αμιγώς πολιτιστικό και περιβαλλοντικό. Δεν είναι ούτε επιχειρηματικό όπως του Ντουμπάι, ούτε αναψυχής τζόγου όπως του Λας Βέγκας. Έχει την ίδια ταυτότητα με εκείνο της Ρώμης και του Παρισιού — δύο από τους κύριους αστικούς τουριστικούς προορισμούς του κόσμου. Μέσα στην πανίσχυρη, διεθνώς αναγνωρίσιμη πολιτιστική ταυτότητα που διαθέτουν η Ακρόπολη, η Αθήνα και η θάλασσα της Αττικής, ενυπάρχει η τοπιακή διάσταση που ορίζεται από τις ακρογιαλιές, στις λοφοσειρές, τα ακρωτήρια και το αιγαιοπελαγίτικο αρχιπέλαγος που εισβάλει με τις ακραίες νησίδες του στον Σαρωνικό. Για αυτό έρχονται οι τουρίστες, όχι για καζίνο! Αξίζουν μάλλον τον χλευασμό όσοι επέλεξαν το τοπωνύμιο «Ριβιέρα», ως τουριστικό brand name, για αυτό το αρχαίο σύμπλεγμα τόπων.
Η Αθήνα δεν έχει κανέναν λόγο να ανταγωνιστεί δευτερεύοντες ή τριτεύοντες προορισμούς –αρκετούς μάλιστα εφήμερους–, στα όρια του κορεσμού και του κινδύνου. Ας περάσουμε στην επόμενη μέρα, αναβαθμίζοντας τους δύο κύριους πυλώνες αυτού του προορισμού (ακόμη και με τους όρους «ζήτησης» και «ανταγωνισμού»): πολιτισμό και τοπίο.
Η καταστροφή του αττικού τοπίου δεν είναι επένδυση. Επένδυση στο μέλλον είναι η ανασυγκρότηση και αναβίωση του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος διατηρώντας την κλίμακα, την ποιότητα και την ιστορικότητα. Δεν χρειαζόμαστε άλλον έναν Αστέρα, άλλο ένα Lagonissi Resort σε κάθε παρθένο ακρωτήριο· χρειαζόμαστε υποδομές μικρού και μεσαίου μεγέθους δίπλα σε ήρεμες δασωμένες ακτές με καθαρές θάλασσες. Επένδυση είναι η επανάχρηση των εγκαταλειμμένων ή γερασμένων τουριστικών εγκαταστάσεων, οι ποιοτικοί ξενώνες στις ιστορικές συνοικίες της Αθήνας και στους μικρούς οικισμούς στα νότια της Αττικής. Η εξυγίανση και αναβίωση των κατεστραμμένων ακτών και των ρημαγμένων δασών, των ευαίσθητων παράκτιων οικοσυστημάτων. Η αποκατάσταση, εύρυθμη λειτουργία και ενίσχυση των πολιτιστικών υποδομών στις περιοχές με τα αρχαία και τα νεότερα ίχνη της Ιστορίας.
Είναι επιτακτικό πια να αδειάσουν οι ακτές από τα αυθαίρετα της νυχτερινής μαζικής αναψυχής και του ξεπλύματος μαύρου χρήματος που τις κατέλαβαν τα τελευταία είκοσι χρόνια.
Τέλος, χρειαζόμαστε ισότιμη πρόσβαση, υγιή και βιώσιμη κινητικότητα του συνόλου του πληθυσμού της Αθήνας και των επισκεπτών της. Να τελειώνουμε με τις σπάταλους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και διοδίων, να προωθήσουμε τα μέσα σταθερής τροχιάς, το μετρό με έναν νέο νότιο κλάδο προς το αεροδρόμιο και τον Προαστιακό προς το Λαύριο. Να αναπτύξουμε επάνω σε αυτό το ευνοϊκό πεδίο του Σαρωνικού την αστική ακτοπλοΐα, τη δυνατότητα μετακίνησης με θαλάσσια συγκοινωνία από τον Πειραιά ως το Σούνιο.
Όλα αυτά είναι έργα που δημιουργούν χιλιάδες θέσεις εργασίας, μοιράζουν το όφελος σε όλους, αφήνουν την κοινή κληρονομιά ανέγγιχτη για τους επόμενους. Έχουμε, δυστυχώς, μια άρχουσα τάξη που επιλέγει την πολιτιστική και περιβαλλοντική καταστροφή, καθώς τα έργα πολιτισμού ή τα έργα περιβάλλοντος δεν της αποδίδουν την εύκολη υπερκερδοφορία που επιθυμεί. Υπάρχει όμως άλλη λύση.
Η συνέργεια των λιμένων της Αττικής που θα επιτρέψει στην κρουαζιέρα να λειτουργήσει, αντί για τις γιγάντιες υποδομές που θα καταστρέψουν το Παλατάκι του Πειραιά και το Φάληρο. Η ένταξη των Λιπασμάτων της Δραπετσώνας στην πολιτιστική ζώνη του ευρύτερου Πειραιά ως μητροπολιτικού άλσους, αντί για την αρχοντοχωριάτικη ιδέα για πίστα Formula 1. H δημιουργία, από τα φτωχά δυτικά προάστια ως τον Ιππόδρομο, ενός δικτύου χώρων ιστορικού ενδιαφέροντος, μνημείων, ελεύθερων ακτών και χώρων πρασίνου, παράλληλα με το νέο σύστημα ΜΣΤ, ενός δηλαδή ολοκληρωμένου σχεδίου ανασυγκρότησης του δημόσιου χώρου και της κινητικότητας, όπως τον διεκδικούν τα κινήματα πόλης και όπως ήδη σε τμήματα του έχει σχεδιαστεί. Σε αυτό περιλαμβάνεται το πάρκο του φαληρικού μετώπου, χωρίς την αδικαιολόγητη περιττή δόμηση, και βέβαια υπό δημόσιο έλεγχο. Υπό τους ίδιους όρους το σύμπλεγμα της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Λυρικής Σκηνής με το πράσινο πάρκο του Δέλτα.
Στο παράδειγμα του Ελληνικού βρίσκουμε μια υποδειγματική επιστημονική πρόταση, γεννημένη από τα κινήματα και την αυτοδιοίκηση. Η πρόταση για μητροπολιτικό πάρκο υψηλού πρασίνου με χαμηλό κόστος και συνδυασμένες μικρής κλίμακας βιώσιμες χρήσεις στέκεται απέναντι στην πρόταση ξεπουλήματος έναντι εξευτελιστικού τιμήματος.
Τέλος, στα νότια, η πρόταση που επίσης γεννήθηκε από την αυτοδιοίκηση και την ακαδημαϊκή κοινότητα (ο ισχυρός πόλος τεχνολογίας, έρευνας, μουσείων εντός του ευρύτερου αρχαιολογικού και νεότερου μεταλλευτικού συμπλέγματος και του δρυμού της Λαυρεωτικής –από το Σούνιο ως το Θορικό– με πύλες την Ανάβυσσο και την Κερατέα) είναι άλλο ένα δείγμα ολοκληρωμένου σχεδίου για την αναβάθμιση των τόπων και την πρόοδο των τοπικών κοινωνιών. Ένα σχέδιο που σε ένα τμήμα του εφαρμόστηκε και πέτυχε, πείθοντάς μας πως το μέλλον ανήκει σε αυτού του είδους τους προγραμματισμούς. Αυτό είναι το αττικό παράκτιο μέτωπο της επόμενης μέρας· ας το κάνουμε πράξη.
____________________________
Παράκτιο μέτωπο Αττικής: πωλείται όπως είναι επιπλωμένο-2
Δημόσιο αγαθό οι παραλίες
του Χρήστου Κορτζίδη
Με το νομοσχέδιο για τις στρατηγικές επενδύσεις που κατατέθηκε στη Βουλή στις 22 Φεβρουαρίου, προωθείται, ανάμεσα σε άλλα, η άνευ όρων εκμετάλλευση των ακτών του Σαρωνικού από μεγάλες επιχειρήσεις, ανάβοντας το πράσινο φως για μια πρωτοφανή λεηλασία της δημόσιας και ιδιωτικής γης, περαιτέρω συρρίκνωση του δημόσιου χώρου της Αττικής, οριστική αποκοπή της πρωτεύουσας από τη θάλασσα, καταστροφή εξαιρετικά σημαντικών φυσικών αποθεμάτων και περαιτέρω υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, με το πρόσχημα της «οικονομικής ανάπτυξης» και της «δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας». Μάλιστα, για το σκοπό αυτό ιδρύεται η Παράκτιο Αττικό Μέτωπο Α.Ε., που –υπό την εποπτεία του ΤΑΙΠΕΔ– αναμένεται να παραδώσει άνευ όρων σε διεθνείς και εγχώριους κερδοσκόπους τα ακίνητα και τις υποδομές των ακτών του Σαρωνικού.
Ως δημοτική αρχή, μαζί με τοπικά κινήματα, κοινωνικούς φορείς και οργανώσεις, απαιτούμε την απόδοση των ακτών του Σαρωνικού, συμπεριλαμβανομένου του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού και της παραλίας του Αγ. Κοσμά, στους κατοίκους της Αττικής για χρήσεις ήπιας αναψυχής και αθλητισμού, την άμεση απελευθέρωση του παράκτιου μετώπου της Αττικής από παράνομες κατασκευές και χρήσεις, την αποκατάσταση και προστασία των θαλάσσιων και παράκτιων οικοσυστημάτων, καθώς και τη διασφάλιση του συνταγματικά κατοχυρωμένου χαρακτήρα της παραλίας και του αιγιαλού ως κοινόχρηστου χώρου με ελεύθερη πρόσβαση για όλους. Σε αυτό το πλαίσιο, και με βασική προτεραιότητα τη διασφάλιση του χαρακτήρα των ακτών ως κοινού αγαθού, συντονίζουμε τη δράση μας με άλλους φορείς της Αττικής, απέναντι στα σχέδια της κυβέρνησης για τη δημιουργία της «ελληνικής Ριβιέρα».
________________________________________
Να μείνουν ελεύθερες οι παραλίες
του Πέτρου Φιλίππου
Μετά την εξαγγελία του πρωθυπουργού ότι προτίθεται να κάνει την παραλία «Ριβιέρα», σε συνδυασμό με την ίδρυση διαφόρων οργανισμών και εταιρειών (ΤΑΙΠΕΔ, Αττικό Παράκτιο Μέτωπο Α.Ε. κλπ.), προκειμένου να ακολουθηθούν fast track διαδικασίες, οι πολίτες είναι αναστατωμένοι επειδή φοβούνται ότι στο όνομα της «αξιοποίησης» οι παραλίες θα εκποιηθούν και δεν θα έχουν πρόσβαση σε αυτές.
Όλοι οι δήμαρχοι του παραλιακού μετώπου εξέθεσαν τις απόψεις τους και τις επιφυλάξεις τους σε σύσκεψη με τον αρμόδιο υφυπουργό Ανάπτυξης Νότη Μηταράκη τον περασμένο Οκτώβριο, αλλά ποτέ δεν έλαβαν επίσημη ενημέρωση για το τι πρόκειται να γίνει. Oι περισσότεροι δήμαρχοι είχαν εκφράσει την αντίρρησή τους για τον προγραμματισμό της κυβέρνησης, που γίνεται ερήμην των τοπικών φορέων. Για το τι πρόκειται να γίνει, χαρακτηριστική είναι η φωτογραφική διάταξη, την οποία προσπάθησαν να περάσουν μέσα από διάφορα νομοσχέδια το τελευταίο διάστημα για το Grand Resort Lagonissi, η οποία προβλέπει αύξηση του συντελεστή δόμησης μέσα στο εν λόγω ξενοδοχειακό συγκρότημα προκειμένου να καλυφθούν οι υπερβάσεις του ξενοδοχείου, και κυρίως να δώσουν συντελεστή δόμησης ώστε να χτιστεί η παρακείμενη ελεύθερη παραλία για την οποία ο Δήμος Σαρωνικού (και ο πρώην Δήμος Καλυβίων) έχει δώσει μεγάλο αγώνα για να διατηρηθεί ελεύθερη και ο ίδιος ο δήμαρχος έχει υποστεί άπειρες διώξεις.
Ο Δήμος Σαρωνικού έχει ξεκάθαρες θέσεις για το θέμα της ανάπτυξης των παραλιών: α) διαφωνεί με την ίδρυση της «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο Α.Ε.», η οποία με διαδικασίες fast track θα δώσει τις παραλίες στους ιδιώτες, β) ζητά οι παραλίες να δοθούν κατά κύρια χρήση στους δήμους, για να εξυπηρετήσουν τους κατοίκους του λεκανοπεδίου, γ) διαφωνεί ριζικά με την προσπάθεια να δοθεί συντελεστής δόμησης στο ξενοδοχείο Grand Resort Lagonissi. Στην παραπάνω κατεύθυνση, καλούμε τους ΟΤΑ της περιοχής, τους τοπικούς φορείς, τα κόμματα και τους πολίτες να αγωνιστούμε μαζί, προκειμένου να παραμείνουν οι παραλίες ελεύθερες και να αξιοποιηθούν για την αναψυχή των κατοίκων του λεκανοπεδίου.
_____________________________________________
Παράκτιο μέτωπο Αττικής: πωλείται όπως είναι επιπλωμένο-1
της Ελένης Πορτάλιου
Τη δεκαετία του 1950 η αξιοποίηση/τουριστική εκμετάλλευση των ακτών του Σαρωνικού είχε τεθεί στην ημερήσια διάταξη, αρχικά από την κυβέρνηση Συναγερμού και τον υπουργό Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος λίγο αργότερα, ως πρωθυπουργός, θα προχωρήσει στην υλοποίηση του «οράματος». Προϋπόθεση της ανάπτυξης, η διάνοιξη της παραλιακής λεωφόρου, η οποία φέρει σήμερα το όνομα του «εθνάρχη». Στην εφημερίδα Εμπρός (Ιούλιος 1953), το «όραμα» σκιαγραφείται με τη μορφή ενός «θαυμάσιου αυτοκινητόδρομου», που «οδηγεί σε τουριστικά και λαϊκά κέντρα αφρικάνικου τύπου με μπαρ, αναψυκτήρια, αίθουσες χορού και αμμώδη παραλία, καθώς και σε πολυτελές ξενοδοχείο στον Άγιο Κοσμά».
Οι πρώτες περιοχές που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα τουριστικής ανάπτυξης ήταν η Γλυφάδα και η Βούλα ενώ το Ελληνικό, στο πλαίσιο της Ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας, θα παραμείνει αεροδρόμιο. Η ανάπτυξη θα συνεχιστεί στο Καβούρι και τη Βουλιαγμένη. Για τους παραπάνω σκοπούς αξιοποιούνται εκατοντάδες στρέμματα δημόσιας γης, ενώ στο παιχνίδι μπαίνει και ο Οργανισμός Διαχείρισης Εκκλησιαστικής Περιουσίας, καθώς η Εκκλησία (με το 90-95% των εκτάσεων σε Καβούρι-Βουλιαγμένη) είναι ο μεγάλος «τσιφλικάς» της περιοχής. Με τη δημοσίευση της σχετικής χωροταξικής μελέτης, Τα Νέα πανηγυρίζουν: «Με ευρείας κλίμακας εξωραϊστικά έργα, η Βουλιαγμένη θα μεταμορφωθεί σε χρυσωρυχείο της εθνικής μας οικονομίας».
Τα έργα συνδέονται με μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα. Για τα έργα της Γλυφάδας, η σκανδαλώδης σύμβαση, που χαρακτηρίστηκε «αρπαγή της δημοτικής περιουσίας», υπογράφτηκε μεταξύ του Δημοσίου και της Εταιρείας Αστήρ ΑΕ, ιδρυτής της οποίας ήταν ο διοικητής της ΕΤΕ Ηλιάσκος.
Όλη αυτή την περίοδο η ΕΔΑ και η Αυγή αντιπαρατίθενται κατά μέτωπο στα προωθούμενα σχέδια. Άρθρα και σχόλια της σύνταξης, αλλά και του Κώστα Βάρναλη, αναδεικνύουν τις αντιλαϊκές κοινωνικές διαστάσεις και τα οικονομικά συμφέροντα που εξυπηρετούνται, καθώς τα έργα προϋποθέτουν επιχειρήσεις εξευγενισμού, εκδίωξη του λαϊκού κόσμου που κατοικεί σε φτωχικά οικήματα και παράγκες. «Έχεις τη γαλάζια δαντέλα σου που φιλοδοξείς να τη διαμορφώσεις σε Κυανή Ακτή και σου την κάνουν συρματόπλεγμα, παράπηγμα, τσαντίρι», γράφει στο Βήμα ο Παύλος Παλαιολόγος. Επίσης, προϋποθέτουν καθορισμό παραθαλάσσιων περιοχών απροσπέλαστων από τους κατοίκους και, βέβαια, εκποίηση δημόσιας γης υπέρ μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων.
Στη δικτατορία μπαζώθηκαν σε μεγάλη έκταση οι περιοχές Μοσχάτου, Καλλιθέας και κατά το ήμισυ οι παραλίες Παλαιού Φαλήρου και Αλίμου με τις δύο μαρίνες που δημιουργήθηκαν. Παραχωρήθηκε σχεδόν όλη η παραλία, από το Πασαλιμάνι μέχρι τη Βάρκιζα, στον ΕΟΤ με στόχο την τουριστική αξιοποίηση υπέρ του ιδιωτικού κεφαλαίου. Παρότι το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας, επί υπουργίας Τρίτση, προστάτευε το παράκτιο μέτωπο, δεν κατάφερε ν’ αναχαιτίσει τις διαρκείς επεκτάσεις των σχεδίων πόλεως των παρακείμενων δήμων προς το βουνό και τη θάλασσα, ούτε να αποτρέψει την οικοδόμηση τμημάτων της παραλιακής ζώνης. Η ζώνη αυτή, από τη δημιουργία του παραλιακού αυτοκινητόδρομου και μετά, αναπτύχθηκε με επιπλέον τουριστικούς πόλους ακριβού τουρισμού σε Λαγονήσι και Ανάβυσσο, με κάθοδο των δήμων Πειραιά, Μοσχάτου, Φαλήρου, Αλίμου, Ελληνικού, Γλυφάδας, Βουλιαγμένης, Βάρκιζας, Σαρωνίδας, Καλυβίων, Λαυρίου και Σουνίου μέχρι τη θάλασσα. Εκατοντάδες παράνομα νυχτερινά κέντρα απέκλεισαν την πρόσβαση στην ακτή, προβαίνοντας σε μαφιόζικες επιθέσεις εναντίον όσων αντιδρούν.
Με την άνοδο του οικολογικού κινήματος, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, η προστασία του παράκτιου μετώπου πέρασε στα χέρια των ευαισθητοποιημένων πολιτών, ενεργοποιώντας τις τοπικές κοινωνίες. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτέλεσαν μεγάλη απειλή για τους ελεύθερους χώρους και την παραλιακή ζώνη. Παρά την πολιτική στήριξη των Αγώνων από τη συντριπτική πλειονότητα του πολιτικού κόσμου, αναπτύχθηκαν, κυρίως γύρω από την Επιτροπή κατά της Διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων, πολύμορφες αντιδράσεις σε διάφορα επίπεδα: οικονομικό (που κατανοήθηκε εκ των υστέρων με το επαχθές χρέος) οικολογικό-περιβαλλοντικό, συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, αυταρχισμού και αντιδημοκρατικών διαδικασιών, μοντέλου «αθλητισμού» (που επίσης έγινε κατανοητό σε εκατομμύρια ανθρώπους μετά τις αποκαλύψεις για το ντόπινγκ).
Η Συντονιστική Επιτροπή για τη Διάσωση της Παραλίας κέρδισε μια σειρά νίκες. Σώθηκε από την παραχώρηση προς εκμετάλλευση στο μεγάλο ιδιωτικό κεφάλαιο ο χώρος του Ιπποδρόμου στην Καλλιθέα και ο χώρος του νέου Ιπποδρόμου στο Μαρκόπουλο. Από πέντε Ολυμπιακά Έργα που είχαν προγραμματιστεί στον Ιππόδρομο και εφτά στην παραλία, τελικά έγιναν δύο στην παραλία· τα υπόλοιπα ματαιώθηκαν ή μεταφέρθηκαν σε θέσεις που δημιουργούσαν μικρά περιβαλλοντικά προβλήματα και, πάντως, κτίστηκαν πολύ λιγότερα τετραγωνικά από τα προβλεπόμενα για τα αθλητικά μεγαθήρια. Την ίδια περίοδο αποτράπηκαν δύο από τους τρεις ανισόπεδους κόμβους στη λεωφόρο Ποσειδώνος στον Άλιμο, μια τεράστια μαρίνα και ένα τεχνητό νησί στο Ελληνικό.
Το κίνημα για ελεύθερες παραλίες πήρε διαστάσεις με τον νικηφόρο αγώνα της Συντονιστικής Επιτροπής για τη Διάσωση της Παραλίας του Σαρωνικού, που απέτρεψε το καζίνο στον Φλοίσβο, τη μετατροπή της Λίμνης της Βουλιαγμένης σε νυχτερινό κέντρο και της παράκτιας έκτασης (δάσος και αρχαιότητες) στα Αστέρια Γλυφάδας σε χώρο εντατικής δόμησης και εμπορευματοποίησης. Τότε σταμάτησαν προγραμματισμένα έργα στο Μεγάλο Καβούρι. Λίγο πριν τους Ολυμπιακούς, επί κυβέρνησης Σημίτη, η Συντονιστική Επιτροπή, σε συνεργασία με το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και άλλους φορείς (μεταξύ τους και ο Δήμος Καλυβίων) απέτρεψε την εισαγωγή στο Χρηματιστήριο της Εταιρείας Τουριστικών Ακινήτων (ΕΤΑ), που θα σήμαινε την εμπορευματοποίηση/ιδιωτικοποίηση των ωραιότερων περιοχών της χώρας, και ειδικότερα του μεγαλύτερου μέρους της παράκτιας ζώνης. Με προσφυγή στο ΣτΕ η Συντονιστική απέτρεψε, επίσης, την εκποίηση 120 στρεμμάτων στο Μικρό Καβούρι και πλέον των 1.500 στρεμμάτων στις Αλυκές Αναβύσσου. Τέλος, με παρέμβαση του Δήμου Καλυβίων, αποτράπηκε η εγκατάσταση σταθμού βιολογικού καθαρισμού στην παραλία του Λαγονησίου.
Η υπόθεση οικοδόμησης μιας νέας πόλης στον χώρο του αεροδρομίου και της παραθαλάσσιας ζώνης του Ελληνικού αρχίζει με τη μεταφορά του αεροδρομίου στα Σπάτα. Τα πρώτα εφαρμοσμένα σχέδια βλέπουν το φως επί υπουργίας Σουφλιά. Έκτοτε, δρα σταθερά ένα πάνδημο μέτωπο τοπικών περιβαλλοντικών κινημάτων και ριζοσπαστικών δημοτικών σχημάτων που, μαζί με την Επιτροπή Αγώνα και τον Δήμο Ελληνικού, έχουν καταφέρει να σταματήσουν τα φαραωνικά σχέδια και να προβάλλουν προτάσεις ελάχιστου οικονομικού κόστους και τεράστιας κοινωνικής και οικολογικής ωφέλειας: ένα εναλλακτικό σχέδιο βασισμένο στην οικονομία των αναγκών.
Το κίνημα για ελεύθερες παραλίες συνεχίστηκε μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σώθηκε για δεύτερη φορά η έκταση του πρώην Ιπποδρόμου στην Καλλιθέα, και συνεχίστηκαν οι αγώνες για τη διαφύλαξη της παραλίας Μοσχάτου. Τέθηκε με μαζικές κινητοποιήσεις το πρόβλημα της προσβασιμότητας της παραλιακής ζώνης από τους κατοίκους της Αττικής, που απέδωσε στο άνοιγμα της παραλίας του Ελληνικού σ’ ένα τμήμα της περιοχής του Άγιου Κοσμά και σε απόδοση σε κοινή χρήση, χωρίς εισιτήριο, της πλαζ Αλίμου.
Σήμερα, η μνημονιακή πολιτική, μέσω του ΤΑΙΠΕΔ και της Ανώνυμης Εταιρείας Αττικό Παράκτιο Μέτωπο, επιχειρεί επιθετικά να εκποιήσει τους αδόμητους χώρους του παράκτιου μετώπου, μέρος των οποίων, όπως εξηγήσαμε, διασώθηκε χάρις στους κοινωνικούς και οικολογικούς αγώνες, που έχουν την αρχή τους στη μεταπολεμική Αριστερά. Τέσσερα μέτωπα είναι ανοιχτά και χρειάζονται τη στήριξη όλων των αντιτιθέμενων δυνάμεων, στους παραλιακούς δήμους και όχι μόνο.
Βρίσκονται σε εξέλιξη δύο διαγωνισμοί: για το Ελληνικό (παράκτιο μέτωπο και αεροδρόμιο) και το Μικρό Καβούρι (δάσος και δασική έκταση). Ο δεύτερος διενεργείται από την Εθνική Τράπεζα (Μνημόνιο με ΤΑΙΠΕΔ), στην οποία ανήκει το μεγαλύτερο τμήμα της έκτασης. Μαζί με αυτά, πιθανόν θα ενταχθούν στον διαγωνισμό το δάσος του Εκκλησιαστικού Ορφανοτροφείου και η Πλαζ ΕΟΤ. Επίσης, έχουν παραχωρηθεί στο ΤΑΙΠΕΔ οι μαρίνες Αλίμου και Γλυφάδας. Για καθεμιά έχει γίνει προσφυγή στο ΣτΕ, όπως και δύο προσφυγές για το Ελληνικό, από ενεργούς πολίτες της περιοχής.
Ασφαλώς, το παράκτιο μέτωπο θα σωθεί οριστικά με την ανατροπή της μνημονιακής κυβέρνησης. Όμως, ο δρόμος για την κυβέρνηση της Αριστεράς προϋποθέτει μαζικούς κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες και λαϊκή αυτοργάνωση, που μπορεί να αποτρέψουν ή να καθυστερήσουν εκποιήσεις και να κάνουν υπόθεση του λαού την ανατροπή.
Στοιχεία για την πρώτη μεταπολεμική περίοδο έχουν ληφθεί από τη μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία της Βάσως Λιόλιου «Η προστασία της αισθητικής και του τοπίου της πόλης των Αθηνών ως αντικείμενο επιτροπών» (Ιανουάριος 2012).
