Να παραμείνουμε στο διανεμητικό σύστημα
Τρίτη, 27 Οκτωβρίου 2015
Η κυβέρνηση με τη συμφωνία της 12ης Ιουλίου υποχρεώθηκε, μέχρι το Νοέμβρη, να καταθέσει πρόταση για το ασφαλιστικό. Επιδίωξη ήταν αν αποφύγει, όσο γίνεται, τις περικοπές και συγχρόνως να προχωρά σε μια μεταρρύθμιση που να τη διατρέχει αριστερή αντίληψη και να αντέχει στο χρόνο. Ατυχώς, και ανεξήγητα, έκανε την επιλογή, δια του αρμόδιου υπουργού, να αναθέσει τη μελέτη σε επιτροπή που η σύνθεσή της προδίκαζε ένα συντηρητικό πόρισμα. Στα χέρια της, όμως, από τον Ιούλιο έχει μια άλλη έκθεση, μιας επιστημονικής ομάδας με επικεφαλής τον καθηγητή, Σάββα Ρομπόλη. Τώρα η κυβέρνηση επιχειρεί να αποστασιοποιηθεί με αχρείαστο πολιτικό κόστος. Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο Σάββας Ρομπόλης ασκεί κριτική και παραθέτει μία εναλλακτική πρόταση.
Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός
Τελικά, η έκθεση της Επιτροπής για το ασφαλιστικό, δεν θα υιοθετηθεί από την κυβέρνηση, αν και η ίδια την προκάλεσε;
Από την εμπειρία μου πάνω στους κοινωνικούς διαλόγους, υπήρχαν πάντοτε τέτοιες εκθέσεις, οι οποίες, κατά κανόνα, δεν είχαν υιοθετηθεί από τις κυβερνήσεις, όπως και τώρα. Αυτό συμβαίνει διότι οι εκθέσεις είναι περισσότερο ακαδημαϊκές, ενώ οι προσεγγίσεις στο πολιτικό πεδίο είναι διαφορετικές. Είναι, λοιπόν, μια έκθεση με προβληματισμούς για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, που είναι, όμως, στη διακριτική ευχέρεια κάθε κυβέρνησης να υιοθετήσει συνολικά ή ένα μέρος της. Απ’ αυτή την άποψη, δεν μου προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση.
Μπορεί οι προτάσεις της να είναι προβληματισμοί, όπως είπες, αλλά πολύ επώδυνοι.
Θα σταθώ ιδιαίτερα στην πρόταση που μετατρέπει το ισχύον αναδιανεμητικό σύστημα σε ένα υπερ-κεφαλαιοποιητικό, της λεγόμενης «νοητής κεφαλαιοποίησης». Έχω αρθρογραφήσει γι’ αυτό, και μάλιστα πρόσφατα, υποστηρίζοντας ότι η πρόταση αυτή πρέπει να αποσυρθεί και εξηγούσα γιατί. Ο λόγος της διαφωνίας μου είναι ότι στη μετάβαση από ένα αναδιανεμητικό σύστημα σε ένα υπερ-κεφαλαιοποιητικό, σοβαρό ρόλο παίζει το κόστος της μετάβασης, το οποίο εξαρτάται ποιος θα το πληρώσει. Συνήθως, το πληρώνουν ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι. Σ’ αυτή την περίπτωση, από την ποσοτική προσέγγιση που κάναμε εμείς, θα σημαίνει ότι στους σημερινούς ασφαλισμένους και συνταξιούχους θα έπρεπε να μειωθεί η σύνταξή τους, για τα επόμενα 20 – 30 χρόνια, περίπου 30% για τους παλιούς ασφαλισμένους (πριν το 1993) και σ’ ό,τι αφορά τους νέους (μετά το 1993) ένα 10%. Παράλληλα, από την πλευρά του κράτους, αν έμπαινε σ’ αυτή τη χρηματοδότηση και το κράτος, στην περίοδο των 20 – 30 ετών, θα κατέβαλλε το 14% με 15% του ΑΕΠ, που αντιστοιχεί περίπου στο 55% των φορολογικών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού! Γεγονός αδύνατο, διότι έτσι δεν θα μπορούσε να εκπληρώσει τις άλλες του υποχρεώσεις.
Να αποσυρθεί η έκθεση
Επομένως, γιατί γίνεται αυτή η επιλογή από την Επιτροπή, κατά τη γνώμη σου;
Δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει τα σοβαρά προβλήματα και τις παθογένειες της κοινωνικής ασφάλισης. Θεωρούν ότι μ’ αυτό τον τρόπο θα αντιμετωπίσουν τα ελλείμματα, και ιδιαίτερα της περιόδου 2015 – 2030. Από έναν ποσοτικό υπολογισμό, εντούτοις, προκύπτει ότι ούτε και έτσι αντιμετωπίζονται τα ελλείμματα. Επομένως, πέρα από την αβεβαιότητα και τα προβλήματα που δημιουργεί με τη μείωση στις συντάξεις, σημερινών και μελλοντικών, ή τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει στη βιωσιμότητα του κρατικού προϋπολογισμού, υπάρχει και η ατομική ανασφάλεια στον κάθε ασφαλισμένο - εργαζόμενο για το συνταξιοδοτικό του κομμάτι. Η έκθεση πρέπει να αποσυρθεί, διότι δεν λύνει κανένα από τα προβλήματα που πρέπει να λύσει. Περιπλέκει την κατάσταση της χώρας και της ασφάλισης.
Ποια είναι η αντίπαλη δέσμη με προτάσεις, που περιλαμβάνονται στη δική σας μελέτη;
Η πρότασή μας, που την έχουμε επεξεργαστεί και αναλογιστικά και ποσοτικά, είναι ότι μένουμε στο παλιό, το διανεμητικό σύστημα. Το πρόβλημα εμφανίζεται για το 2015 – 2030, δηλαδή την περίοδο όπου έχουμε μια μαζική έξοδο, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Οι δικές μας παραδοχές είναι ότι οι εισφορές είναι αυτές που έχουμε τώρα, το ποσοστό αναπλήρωσης επίσης, 65% του μισθού - οι συντάξεις, δηλαδή, δεν μειώνονται άλλο - τα όρια συνταξιοδότησης είναι τα ισχύοντα, στα 65 και 67. Δεν εφαρμόζεται η ρήτρα του μηδενικού ελλείμματος και εφαρμόζουμε την αρχιτεκτονική του νόμου 5863/2010, δηλαδή αναλογική και βασική σύνταξη. Αυτές οι μεταβλητές δίνουν ότι το 2050, η συνταξιοδοτική δαπάνη θα είναι στο 16% του ΑΕΠ. Στην αντίστοιχη μελέτη της τρόικας, με τις ίδιες παραδοχές, προτείνεται να είναι 15,5%, πολύ μικρή διαφορά. Στο σενάριό μας, επίσης, κάνουμε την υπόθεση ότι για να υπάρξει αυτή η ισορροπία ως το 2050, θα πρέπει από το 2015 ως το 2050 το ΑΕΠ να αυξάνεται κατά μέσο όρο τον χρόνο 2%, ή 2,5%, ή 3% και η αντίστοιχη απασχόληση με έναν δείκτη που έχουμε υπολογίσει. Οι αντίστοιχες υποθέσεις του σεναρίου της τρόικας είναι 0,7% άνοδος του ΑΕΠ και ανεργία 15% κατά μέσο όρο.
Δεν είναι αισιόδοξες οι προβλέψεις σας, όπως είναι και εξωπραγματικά απαισιόδοξες της τρόικας;
Όντως, αύξηση του ΑΕΠ 2% είναι αισιόδοξη. Όλες οι μελέτες και προβλέψεις που έχουν γίνει, υπολογίζουν ένα 1,5% μέσο όρο στην Ευρώπη. Εμείς, με βάση αυτά τα δεδομένα και την εποικοδομητική κριτική που δέχθηκε η μελέτη μας, από καιρό προσπαθούμε να βελτιώσουμε αυτό το σενάριο και να δούμε μέχρι ποιο σημείο μπορούμε να φθάσουμε, που αν χρησιμοποιηθεί αυτή η μελέτη δεν θα συναντήσει την άρνηση της τρόικας.
Είχατε αναφέρει, ως υποστηρικτικό, και ένα Ταμείο Πόρων. Αυτό, όμως, τώρα δεν υπάρχει, με βάση την τελευταία συμφωνία με τους δανειστές.
Όχι, πλέον, δεν στηριζόμαστε σ’ αυτό. Από μελέτη που κάναμε, λόγω της υπερφορολόγησης και της ύφεσης τα τελευταία χρόνια, έχουμε περιορίσει σημαντικά την αναζήτηση νέων πόρων. Δηλαδή, την περιορίσαμε μόνο στις συμβάσεις που υπογράφει το κράτος με προμηθευτές, σε κάθε κατηγορία προστίμων, στις προμήθειες του κράτους, την αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας κ.ά. Για τους υδρογονάνθρακες δεν μπορούσαμε να κάνουμε αξιόπιστες προβλέψεις. Είναι, νομίζω, κάπου επτά – οκτώ πηγές, από τις οποίες υπολογίζουμε ένα ποσό 400 εκ. ευρώ τον χρόνο. Είναι πολύ περιορισμένο. Άρα, δεν θα έπρεπε να στηριζόμαστε σ’ αυτό.
Περιορισμός εισφοροδιαφυγής
Υπάρχει, όμως, η ταμειακή πίεση των ετών 2015, 2016. Αυτό πώς αντιμετωπίζεται;
Στη μελέτη μας, λαμβάνουμε υπόψη μας ότι στην παρούσα φάση που η απασχόληση, ο βασικός τροφοδότης δηλαδή του ασφαλιστικού συστήματος, είναι περιορισμένη λόγω της υψηλής ανεργίας, και τα αποθεματικά του συστήματος έχουν περιοριστεί σημαντικά και δεν μπορούν να κρατήσουν τα τρέχοντα ελλείμματα, το σύστημα περιπλέκεται. Περιβάλλεται από σοβαρούς περιοριστικούς παράγοντες. Επομένως, πρέπει να κινητοποιήσουμε, σ’ αυτή την πολύ δύσκολη βραχυχρόνια φάση, κάποιους πρόσθετους παράγοντες. Ένας απ’ αυτούς είναι ο περιορισμός της εισφοροδιαφυγής, που είναι 6 δισ. τον χρόνο.
Υπάρχει, είπες κάπου, ένας νόμος, ως προς αυτό, που δεν εφαρμόζεται.
Ναι, υπάρχει το άρθρο 40 του Ν. 3863/2010 που πρότεινε η τρόικα, που λέει ότι ο κάθε εργοδότης θα πληρώνει στον τραπεζικό λογαριασμό του μισθού του και το μισθό του και τις ασφαλιστικές εισφορές. Η τράπεζα θα αποδίδει τις εισφορές στο ασφαλιστικό του ταμείο και το υπόλοιπο του λογαριασμού θα είναι ο μισθός καθαρός. Έχουμε απώλειες, όχι μόνο από την αδήλωτη εργασία, αλλά και τη δηλωμένη.
Με την αδήλωτη εργασία τι θα γίνει;
Θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με το συστηματικό έλεγχο στις επιχειρήσεις. Αλλά αυτό, όπως και η φοροδιαφυγή, απαιτεί εκτός από διοικητική επάρκεια, αποτελεσματικότητα και πολιτική βούληση. Εάν δεν ενεργοποιηθεί το άρθρο που ανέφερα, υπάρχει πρόβλημα. Να αναφέρω ακόμη μια περίπτωση μη εφαρμογής νόμου. Η νομοθεσία προβλέπει τα ξενοδοχεία να απασχολούν υποχρεωτικά εργαζόμενους με μαθητεία 17% του συνολικού προσωπικού. Στην πράξη, όμως, απασχολεί πολύ περισσότερους από το 17%. Χάνεται, έτσι, ένα τμήμα κανονικής και νόμιμης απασχόλησης και δεν καταβάλλονται εισφορές. Έχουμε, δηλαδή, νομοθεσία αλλά πρέπει να εφαρμοστεί, αλλιώς το σύστημα θα καταρρεύσει από μόνο του.
Υπάρχει, βέβαια, και η συνήθης λύση που προετοιμάζεται, όπως φαίνεται και τώρα: οι περικοπές.
Προτείνουμε αυτή τη διαδικασία ακριβώς για να αποφύγουμε τις περικοπές. Δεν ξεκινάμε τώρα με περικοπές, πχ, 2% - 3%. Έχουμε ήδη 45% μείωση από το 2010. Εν τω μεταξύ, από τη διάταξη που ψηφίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα για τη σταδιακή κατάργηση των προώρων συντάξεων, έχουμε εξοικονόμηση περίπου 300 εκ. τον χρόνο. Η μνημονιακή υποχρέωση για το 2016, όσον αφορά στο ασφαλιστικό σύστημα, όπως αναφέρει και ο ίδιος ο υπουργός, είναι 700 εκατ. ευρώ. Μια άλλη ιδέα αφορά στα προγράμματα επιδοτούμενης απασχόλησης. Προτείνουμε η επιδότηση να μην αφορά το μισθό, αλλά τις εισφορές και να κατατίθενται απ’ ευθείας στο ΙΚΑ. Με όλα αυτά αντιμετωπίζεται το 2016, μπορεί να συγκεντρωθούν τα 700 εκατ. και να μην πάμε σε νέες περικοπές. Υπάρχουν κι άλλες διατάξεις. Για παράδειγμα, στην τελευταία συμφωνία, στο θέμα της εισφοροδιαφυγής, αναφέρεται ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένας ενιαίος φορέας είσπραξης των εισφορών, ένα ενιαίο ταμείο για όλα τα ταμεία που θα αξιοποιεί αυτό το διαθέσιμο κεφάλαιο. Αυτό κατατίθεται εδώ στην Ελλάδα επί δέκα, δεκαπέντε χρόνια. Πρέπει να γίνει τώρα, όπως και όλα να ενεργοποιηθούν, αν θέλουμε να αποφύγουμε την οδό των περικοπών.
Ο ενιαίος φορέας που ανέφερες, πώς ακριβώς θα ευνοεί το σύστημα;
Το μοντέλο αυτό το είχαμε επεξεργαστεί στο ΙΝΕ/Γ.Σ.Ε.Ε. Το υιοθέτησαν οι Βέλγοι, οι Γάλλοι, οι Γερμανοί τώρα και οι Ισπανοί. Έχει δοκιμαστεί, επομένως, η εισφοροδιαφυγή είναι 2% και 3% σ’ αυτές τις χώρες. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, έχουν ενιαίο φορέα για τα τρία ταμεία τους – αγροτών, ελεύθερων επαγγελματιών, μισθωτών – έχουν φτιάξει μια θυγατρική, τον ενιαίο φορέα είσπραξης των εισφορών. Σε κάθε νομό, στο κτήριο της κοινωνικής ασφάλισης, σ’ ένα όροφο είναι εγκατεστημένα τα κομπιούτερ. Ο νόμος προβλέπει ότι κάθε νεοϊδρυόμενη επιχείρηση, υποχρεούται να πάρει άδεια εκτός από την εφορία, την αστυνομία, τον γιατρό εργασίας και από τον φορέα. Καταγράφεται. Εάν δεν καταβάλλει εισφορές έναν ή δυο μήνες το ταμείο αμέσως ζητά την καταβολή. Στη Γερμανία, που το έχουν αντιγράψει, πηγαίνει το κλιμάκιο μια - δυο φορές και αν η επιχείρηση δεν πληρώνει τότε έχει το δικαίωμα, εκ του νόμου, να την κλείσει, του παίρνει τον ΑΦΜ. Εμείς την επεξεργαστήκαμε πριν δεκαπέντε χρόνια, την καταθέσαμε σε ένα σωρό κοινωνικούς διαλόγους, ως ΙΝΕ/Γ.Σ.Ε.Ε. και δεν ενδιαφέρθηκε κανένας. Το συμπέρασμά μας τόσα χρόνια, είναι ότι στην Ελλάδα, ως προς το θέμα της εισφοροδιαφυγής, είμαστε επιμελώς ανοργάνωτοι. Αυτά τα απλά διαχειριστικά ζητήματα, άλλες χώρες τα έχουν αξιολογήσει και προχωρούν. Η συμφωνία αναφέρει ότι αυτό το ενιαίο ταμείο πρέπει να δημιουργηθεί ως το τέλος του 2016. Προφανώς, η τρόικα σου λέει ότι δεν μπορεί να δίνει δάνεια για το ασφαλιστικό σύστημα και εσύ να έχεις εισφοροδιαφυγή 6 δισ.
Αυτοτελείς λύσεις
Τι άλλα αρνητικά προσάπτεις στην πρόταση των επιλεγόμενων «σοφών»;
Την κατάργηση των επικουρικών, με τη συγχώνευσή τους με τις κύριες συντάξεις. Είναι πολύ σοβαρό ζήτημα, γιατί οι επικουρικές είναι ο δεύτερος πυλώνας του ασφαλιστικού συστήματος, έχει την αυτοτέλειά του και βέβαια τα προβλήματά του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το σύστημα φέρει στην πλάτη του συσσωρευμένες παθογένειες λειτουργικές, οικονομικές, οργανωτικές και χρηματοοικονομικές. Η λύση, όμως, δεν είναι να καταργήσουμε το διανεμητικό σύστημα ή την επικουρική. Η λύση πρέπει να είναι αυτοτελής, με ποιο τρόπο θα εξορθολογίσεις τις παθογένειες. Ο τρόπος είναι κυρίως η απασχόληση. Αυτό που εμείς λέμε, αύξηση του ΑΕΠ κατά 2%. Αλλά βραχυπρόθεσμα κυρίως, οι ανάγκες που υπάρχουν, τα 700 εκατ. το 2016 ή το 1 δισ. Το 2017, νομίζω ότι με τις πηγές που ανέφερα είναι αντιμετωπίσιμα.
Σωστά, αλλά οι δανειστές υποστηρίζουν ότι αυτά τα χρήματα που πρέπει να βρεθούν, είναι πέραν των 3 δισ. που δίνει το κράτος στο ασφαλιστικό σύστημα, αλλά δεν αρκούν.
Οι πόροι που δίνει το κράτος στην κοινωνική ασφάλιση, είναι ίδιοι μ’ αυτούς που δίνουν και στις άλλες χώρες. Το 9% με 9,5% του ΑΕΠ, που είναι η δαπάνη για ασφάλιση, το μισό το δίνει το κράτος ως εργοδότης. Το υπόλοιπο 4,5%, (5 δισ.), του ΑΕΠ, δίνεται ως κρατική επιχορήγηση στις συντάξεις. Βέβαια, οι άλλες χώρες δεν είναι χρεοκοπημένες, αυτό είναι αλήθεια. Όμως, σ’ αυτές το σύστημά τους είναι αυτοτελές, δηλαδή ο κοινωνικός προϋπολογισμός δεν έχει σχέση με τον κρατικό προϋπολογισμό. Το σύστημα των Βορείων χωρών, όντας αυτοτελές, έχει το αποθεματικό του κεφάλαιο, το οποίο αξιοποιεί με τον τρόπο που έχει επιλέξει το ίδιο. Σε ένα αναδιανεμητικό σύστημα, το αποθεματικό το έχουμε για να καλύπτει περιόδους ύφεσης, όπως αυτή. Εμείς έχουμε ύφεση που διαρκεί πολύ, αλλά δεν έχουμε αποθεματικά, λόγω όλων όσων έχουν γίνει στο παρελθόν. Βέβαια, οι δανειστές θα σου απαντήσουν «εμένα τι μου το λες;». Επομένως, προσπαθούμε μέσα σ’ όλες αυτές τις παθογένειες, τους περιορισμούς, μέσα στο δυσμενές περιβάλλον της εξάχρονης ύφεσης, με ανεργία 2,5 εκατ. να διαχειριστούμε αυτό το πρόβλημα. Εάν δεν το λύσουμε αυτό με ελεγχόμενα, μετρήσιμα και σταθερά βήματα, δεν θα το λύσουμε με τη λογική «πονάει δόντι, κόψει κεφάλι».
Τα τρία συστήματα
Να δούμε λίγο και να σχολιάσουμε συγχρόνως τα ασφαλιστικά συστήματα;
Στην κοινωνική ασφάλιση έχουμε τρία συστήματα. Το αναδιανεμητικό σύστημα στο οποίο οι σημερινοί ασφαλισμένοι πληρώνουν τις συνδρομές τους για να χρηματοδοτήσουν τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων. Το κεφαλαιοποιητικό, όπου η σημερινή γενιά ασφαλισμένων χρηματοδοτεί τις συντάξεις της ίδιας γενιάς. Το υπερ-κεφαλαιοποιητικό, στο οποίο, όχι η γενιά, αλλά ο καθένας ασφαλισμένος πληρώνει την εισφορά του και αυτή μπαίνει σε έναν ατομικό λογαριασμό – κουμπαρά, ο οποίος είναι και αυτός που θα χρηματοδοτήσει τη σύνταξη αυτού του ενός. Δηλαδή, το σύστημα εξατομικεύεται πλέον. Είναι σύστημα ατομικών μερίδων!
Η Επιτροπή αυτό προτείνει, το υπερ-κεφαλαιοποιητικό;
Ναι, αυτό που έχει κυρίαρχο το ατομικό στοιχείο. Άρα, διευρύνει σημαντικά και τις κοινωνικο-ασφαλιστικές ανισότητες σε βάρος ιδιαίτερα των ανασφάλιστων, των ανέργων, των απλήρωτων, ευέλικτα εργαζόμενων κτλ. Η έννοια της κεφαλαιοποίησης σημαίνει ότι σήμερα οι ασφαλισμένοι που εργάζονται, πληρώνουν τις εισφορές τους, αλλά αυτό το ποσό που πληρώνει ο καθένας, θα πάει σε έναν ατομικό του λογαριασμό. Αλλά, θα πάει σε ένα λογαριασμό λογιστικά. Στην πραγματικότητα, η εισφορά αυτή πληρώνει τους νυν συνταξιούχους και όταν πάει αυτός να πάρει τη σύνταξή του και ανοίξει ο λογαριασμός του, τότε θα δουν ότι έχει μεν συσσωρεύσει, πχ, λογιστικά εκατό μονάδες, αλλά θα δουν κι εάν υπάρχουν κιόλας πραγματικά. Διότι, εάν δεν τις διαθέτει, θα του δώσει όσα μπορεί να του δώσει. Αντί 100 μπορεί να του δώσει 70, 50. Γι΄ αυτό το σύστημα της υπερ-κεφαλαιοποίησης ή της «νοητής κεφαλαιοποίησης» είναι προσδιορισμένων εισφορών και μη προσδιορισμένων παροχών. Δεν δεσμεύεται, δηλαδή, όπως το διανεμητικό που λέει «μου δίνεις αυτές τις εισφορές για να σου δώσω, πχ, το 70%, το 60% του μισθού σου, σε σύνταξη». Αυτό σου λέει «θα πάρεις όσα θα έχει ο λογαριασμός σου». Επομένως, θα έχουμε μια αβεβαιότητα και ανασφάλεια για το ύψος της σύνταξης.
Σχετικά με την εθνική σύνταξη, που και εσύ αποδέχεσαι και η Επιτροπή, πώς ακριβώς τίθεται;
Στα διανεμητικά συστήματα, όπως σε εμάς, το 100% του συστήματος ήταν διανεμητικό – κοινωνικό. Στις Βόρειες χώρες της Ευρώπης, και στη δική μας χώρα μ’ όλες τις παρεμβάσεις που έχουν γίνει τα τελευταία είκοσι χρόνια, έχει γίνει 30% κεφαλαιοποιητικό και 70% διανεμητικό. Ενώ μ’ αυτό το μοντέλο που προτείνει η πρόταση της νοητής κεφαλαιοποίησης, γίνεται 70% υπέρ-κεφαλαιοποιητικό και 30% διανεμητικό, που είναι η εθνική σύνταξη. Αυτό που έχει σημασία είναι η διάρθρωσή του. Ουσιαστικά, τώρα, η Ευρώπη μας προτείνει ένα σύστημα που δεν έχει εκείνη, αλλά έχουν εφαρμόσει οι Βαλτικές χώρες, η Μαλαισία, η Χιλή του Πινοσέτ. Το προτείνει σε μας ή στην Πορτογαλία, επειδή είμαστε σε μια δύσκολη περίοδο. Η Ευρώπη θα πρέπει να κάνει προτάσεις με βάση το ευρωπαϊκό κεκτημένο, το οποίο είναι ό,τι προέκυψε από τις σταδιακές παρεμβάσεις των τελευταίων χρόνων και που τελικά ισορρόπησε σ’ ένα σύστημα με με 70% διανεμητικό και το 30% κεφαλαιοποιητικό.
Το πρόβλημα είναι ότι τώρα αυτό το προτείνει η Επιτροπή, ενώ δεν είναι ευθέως μνημονιακή υποχρέωση!
Ακριβώς.
Τρίτη, 27 Οκτωβρίου 2015Η κυβέρνηση με τη συμφωνία της 12ης Ιουλίου υποχρεώθηκε, μέχρι το Νοέμβρη, να καταθέσει πρόταση για το ασφαλιστικό. Επιδίωξη ήταν αν αποφύγει, όσο γίνεται, τις περικοπές και συγχρόνως να προχωρά σε μια μεταρρύθμιση που να τη διατρέχει αριστερή αντίληψη και να αντέχει στο χρόνο. Ατυχώς, και ανεξήγητα, έκανε την επιλογή, δια του αρμόδιου υπουργού, να αναθέσει τη μελέτη σε επιτροπή που η σύνθεσή της προδίκαζε ένα συντηρητικό πόρισμα. Στα χέρια της, όμως, από τον Ιούλιο έχει μια άλλη έκθεση, μιας επιστημονικής ομάδας με επικεφαλής τον καθηγητή, Σάββα Ρομπόλη. Τώρα η κυβέρνηση επιχειρεί να αποστασιοποιηθεί με αχρείαστο πολιτικό κόστος. Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο Σάββας Ρομπόλης ασκεί κριτική και παραθέτει μία εναλλακτική πρόταση.
Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός
Τελικά, η έκθεση της Επιτροπής για το ασφαλιστικό, δεν θα υιοθετηθεί από την κυβέρνηση, αν και η ίδια την προκάλεσε;
Από την εμπειρία μου πάνω στους κοινωνικούς διαλόγους, υπήρχαν πάντοτε τέτοιες εκθέσεις, οι οποίες, κατά κανόνα, δεν είχαν υιοθετηθεί από τις κυβερνήσεις, όπως και τώρα. Αυτό συμβαίνει διότι οι εκθέσεις είναι περισσότερο ακαδημαϊκές, ενώ οι προσεγγίσεις στο πολιτικό πεδίο είναι διαφορετικές. Είναι, λοιπόν, μια έκθεση με προβληματισμούς για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, που είναι, όμως, στη διακριτική ευχέρεια κάθε κυβέρνησης να υιοθετήσει συνολικά ή ένα μέρος της. Απ’ αυτή την άποψη, δεν μου προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση.
Μπορεί οι προτάσεις της να είναι προβληματισμοί, όπως είπες, αλλά πολύ επώδυνοι.
Θα σταθώ ιδιαίτερα στην πρόταση που μετατρέπει το ισχύον αναδιανεμητικό σύστημα σε ένα υπερ-κεφαλαιοποιητικό, της λεγόμενης «νοητής κεφαλαιοποίησης». Έχω αρθρογραφήσει γι’ αυτό, και μάλιστα πρόσφατα, υποστηρίζοντας ότι η πρόταση αυτή πρέπει να αποσυρθεί και εξηγούσα γιατί. Ο λόγος της διαφωνίας μου είναι ότι στη μετάβαση από ένα αναδιανεμητικό σύστημα σε ένα υπερ-κεφαλαιοποιητικό, σοβαρό ρόλο παίζει το κόστος της μετάβασης, το οποίο εξαρτάται ποιος θα το πληρώσει. Συνήθως, το πληρώνουν ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι. Σ’ αυτή την περίπτωση, από την ποσοτική προσέγγιση που κάναμε εμείς, θα σημαίνει ότι στους σημερινούς ασφαλισμένους και συνταξιούχους θα έπρεπε να μειωθεί η σύνταξή τους, για τα επόμενα 20 – 30 χρόνια, περίπου 30% για τους παλιούς ασφαλισμένους (πριν το 1993) και σ’ ό,τι αφορά τους νέους (μετά το 1993) ένα 10%. Παράλληλα, από την πλευρά του κράτους, αν έμπαινε σ’ αυτή τη χρηματοδότηση και το κράτος, στην περίοδο των 20 – 30 ετών, θα κατέβαλλε το 14% με 15% του ΑΕΠ, που αντιστοιχεί περίπου στο 55% των φορολογικών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού! Γεγονός αδύνατο, διότι έτσι δεν θα μπορούσε να εκπληρώσει τις άλλες του υποχρεώσεις.
Να αποσυρθεί η έκθεση
Επομένως, γιατί γίνεται αυτή η επιλογή από την Επιτροπή, κατά τη γνώμη σου;
Δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει τα σοβαρά προβλήματα και τις παθογένειες της κοινωνικής ασφάλισης. Θεωρούν ότι μ’ αυτό τον τρόπο θα αντιμετωπίσουν τα ελλείμματα, και ιδιαίτερα της περιόδου 2015 – 2030. Από έναν ποσοτικό υπολογισμό, εντούτοις, προκύπτει ότι ούτε και έτσι αντιμετωπίζονται τα ελλείμματα. Επομένως, πέρα από την αβεβαιότητα και τα προβλήματα που δημιουργεί με τη μείωση στις συντάξεις, σημερινών και μελλοντικών, ή τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει στη βιωσιμότητα του κρατικού προϋπολογισμού, υπάρχει και η ατομική ανασφάλεια στον κάθε ασφαλισμένο - εργαζόμενο για το συνταξιοδοτικό του κομμάτι. Η έκθεση πρέπει να αποσυρθεί, διότι δεν λύνει κανένα από τα προβλήματα που πρέπει να λύσει. Περιπλέκει την κατάσταση της χώρας και της ασφάλισης.
Ποια είναι η αντίπαλη δέσμη με προτάσεις, που περιλαμβάνονται στη δική σας μελέτη;
Η πρότασή μας, που την έχουμε επεξεργαστεί και αναλογιστικά και ποσοτικά, είναι ότι μένουμε στο παλιό, το διανεμητικό σύστημα. Το πρόβλημα εμφανίζεται για το 2015 – 2030, δηλαδή την περίοδο όπου έχουμε μια μαζική έξοδο, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Οι δικές μας παραδοχές είναι ότι οι εισφορές είναι αυτές που έχουμε τώρα, το ποσοστό αναπλήρωσης επίσης, 65% του μισθού - οι συντάξεις, δηλαδή, δεν μειώνονται άλλο - τα όρια συνταξιοδότησης είναι τα ισχύοντα, στα 65 και 67. Δεν εφαρμόζεται η ρήτρα του μηδενικού ελλείμματος και εφαρμόζουμε την αρχιτεκτονική του νόμου 5863/2010, δηλαδή αναλογική και βασική σύνταξη. Αυτές οι μεταβλητές δίνουν ότι το 2050, η συνταξιοδοτική δαπάνη θα είναι στο 16% του ΑΕΠ. Στην αντίστοιχη μελέτη της τρόικας, με τις ίδιες παραδοχές, προτείνεται να είναι 15,5%, πολύ μικρή διαφορά. Στο σενάριό μας, επίσης, κάνουμε την υπόθεση ότι για να υπάρξει αυτή η ισορροπία ως το 2050, θα πρέπει από το 2015 ως το 2050 το ΑΕΠ να αυξάνεται κατά μέσο όρο τον χρόνο 2%, ή 2,5%, ή 3% και η αντίστοιχη απασχόληση με έναν δείκτη που έχουμε υπολογίσει. Οι αντίστοιχες υποθέσεις του σεναρίου της τρόικας είναι 0,7% άνοδος του ΑΕΠ και ανεργία 15% κατά μέσο όρο.
Δεν είναι αισιόδοξες οι προβλέψεις σας, όπως είναι και εξωπραγματικά απαισιόδοξες της τρόικας;
Όντως, αύξηση του ΑΕΠ 2% είναι αισιόδοξη. Όλες οι μελέτες και προβλέψεις που έχουν γίνει, υπολογίζουν ένα 1,5% μέσο όρο στην Ευρώπη. Εμείς, με βάση αυτά τα δεδομένα και την εποικοδομητική κριτική που δέχθηκε η μελέτη μας, από καιρό προσπαθούμε να βελτιώσουμε αυτό το σενάριο και να δούμε μέχρι ποιο σημείο μπορούμε να φθάσουμε, που αν χρησιμοποιηθεί αυτή η μελέτη δεν θα συναντήσει την άρνηση της τρόικας.
Είχατε αναφέρει, ως υποστηρικτικό, και ένα Ταμείο Πόρων. Αυτό, όμως, τώρα δεν υπάρχει, με βάση την τελευταία συμφωνία με τους δανειστές.
Όχι, πλέον, δεν στηριζόμαστε σ’ αυτό. Από μελέτη που κάναμε, λόγω της υπερφορολόγησης και της ύφεσης τα τελευταία χρόνια, έχουμε περιορίσει σημαντικά την αναζήτηση νέων πόρων. Δηλαδή, την περιορίσαμε μόνο στις συμβάσεις που υπογράφει το κράτος με προμηθευτές, σε κάθε κατηγορία προστίμων, στις προμήθειες του κράτους, την αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας κ.ά. Για τους υδρογονάνθρακες δεν μπορούσαμε να κάνουμε αξιόπιστες προβλέψεις. Είναι, νομίζω, κάπου επτά – οκτώ πηγές, από τις οποίες υπολογίζουμε ένα ποσό 400 εκ. ευρώ τον χρόνο. Είναι πολύ περιορισμένο. Άρα, δεν θα έπρεπε να στηριζόμαστε σ’ αυτό.
Περιορισμός εισφοροδιαφυγής
Υπάρχει, όμως, η ταμειακή πίεση των ετών 2015, 2016. Αυτό πώς αντιμετωπίζεται;
Στη μελέτη μας, λαμβάνουμε υπόψη μας ότι στην παρούσα φάση που η απασχόληση, ο βασικός τροφοδότης δηλαδή του ασφαλιστικού συστήματος, είναι περιορισμένη λόγω της υψηλής ανεργίας, και τα αποθεματικά του συστήματος έχουν περιοριστεί σημαντικά και δεν μπορούν να κρατήσουν τα τρέχοντα ελλείμματα, το σύστημα περιπλέκεται. Περιβάλλεται από σοβαρούς περιοριστικούς παράγοντες. Επομένως, πρέπει να κινητοποιήσουμε, σ’ αυτή την πολύ δύσκολη βραχυχρόνια φάση, κάποιους πρόσθετους παράγοντες. Ένας απ’ αυτούς είναι ο περιορισμός της εισφοροδιαφυγής, που είναι 6 δισ. τον χρόνο.
Υπάρχει, είπες κάπου, ένας νόμος, ως προς αυτό, που δεν εφαρμόζεται.
Ναι, υπάρχει το άρθρο 40 του Ν. 3863/2010 που πρότεινε η τρόικα, που λέει ότι ο κάθε εργοδότης θα πληρώνει στον τραπεζικό λογαριασμό του μισθού του και το μισθό του και τις ασφαλιστικές εισφορές. Η τράπεζα θα αποδίδει τις εισφορές στο ασφαλιστικό του ταμείο και το υπόλοιπο του λογαριασμού θα είναι ο μισθός καθαρός. Έχουμε απώλειες, όχι μόνο από την αδήλωτη εργασία, αλλά και τη δηλωμένη.
Με την αδήλωτη εργασία τι θα γίνει;
Θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με το συστηματικό έλεγχο στις επιχειρήσεις. Αλλά αυτό, όπως και η φοροδιαφυγή, απαιτεί εκτός από διοικητική επάρκεια, αποτελεσματικότητα και πολιτική βούληση. Εάν δεν ενεργοποιηθεί το άρθρο που ανέφερα, υπάρχει πρόβλημα. Να αναφέρω ακόμη μια περίπτωση μη εφαρμογής νόμου. Η νομοθεσία προβλέπει τα ξενοδοχεία να απασχολούν υποχρεωτικά εργαζόμενους με μαθητεία 17% του συνολικού προσωπικού. Στην πράξη, όμως, απασχολεί πολύ περισσότερους από το 17%. Χάνεται, έτσι, ένα τμήμα κανονικής και νόμιμης απασχόλησης και δεν καταβάλλονται εισφορές. Έχουμε, δηλαδή, νομοθεσία αλλά πρέπει να εφαρμοστεί, αλλιώς το σύστημα θα καταρρεύσει από μόνο του.
Υπάρχει, βέβαια, και η συνήθης λύση που προετοιμάζεται, όπως φαίνεται και τώρα: οι περικοπές.
Προτείνουμε αυτή τη διαδικασία ακριβώς για να αποφύγουμε τις περικοπές. Δεν ξεκινάμε τώρα με περικοπές, πχ, 2% - 3%. Έχουμε ήδη 45% μείωση από το 2010. Εν τω μεταξύ, από τη διάταξη που ψηφίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα για τη σταδιακή κατάργηση των προώρων συντάξεων, έχουμε εξοικονόμηση περίπου 300 εκ. τον χρόνο. Η μνημονιακή υποχρέωση για το 2016, όσον αφορά στο ασφαλιστικό σύστημα, όπως αναφέρει και ο ίδιος ο υπουργός, είναι 700 εκατ. ευρώ. Μια άλλη ιδέα αφορά στα προγράμματα επιδοτούμενης απασχόλησης. Προτείνουμε η επιδότηση να μην αφορά το μισθό, αλλά τις εισφορές και να κατατίθενται απ’ ευθείας στο ΙΚΑ. Με όλα αυτά αντιμετωπίζεται το 2016, μπορεί να συγκεντρωθούν τα 700 εκατ. και να μην πάμε σε νέες περικοπές. Υπάρχουν κι άλλες διατάξεις. Για παράδειγμα, στην τελευταία συμφωνία, στο θέμα της εισφοροδιαφυγής, αναφέρεται ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένας ενιαίος φορέας είσπραξης των εισφορών, ένα ενιαίο ταμείο για όλα τα ταμεία που θα αξιοποιεί αυτό το διαθέσιμο κεφάλαιο. Αυτό κατατίθεται εδώ στην Ελλάδα επί δέκα, δεκαπέντε χρόνια. Πρέπει να γίνει τώρα, όπως και όλα να ενεργοποιηθούν, αν θέλουμε να αποφύγουμε την οδό των περικοπών.
Ο ενιαίος φορέας που ανέφερες, πώς ακριβώς θα ευνοεί το σύστημα;
Το μοντέλο αυτό το είχαμε επεξεργαστεί στο ΙΝΕ/Γ.Σ.Ε.Ε. Το υιοθέτησαν οι Βέλγοι, οι Γάλλοι, οι Γερμανοί τώρα και οι Ισπανοί. Έχει δοκιμαστεί, επομένως, η εισφοροδιαφυγή είναι 2% και 3% σ’ αυτές τις χώρες. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, έχουν ενιαίο φορέα για τα τρία ταμεία τους – αγροτών, ελεύθερων επαγγελματιών, μισθωτών – έχουν φτιάξει μια θυγατρική, τον ενιαίο φορέα είσπραξης των εισφορών. Σε κάθε νομό, στο κτήριο της κοινωνικής ασφάλισης, σ’ ένα όροφο είναι εγκατεστημένα τα κομπιούτερ. Ο νόμος προβλέπει ότι κάθε νεοϊδρυόμενη επιχείρηση, υποχρεούται να πάρει άδεια εκτός από την εφορία, την αστυνομία, τον γιατρό εργασίας και από τον φορέα. Καταγράφεται. Εάν δεν καταβάλλει εισφορές έναν ή δυο μήνες το ταμείο αμέσως ζητά την καταβολή. Στη Γερμανία, που το έχουν αντιγράψει, πηγαίνει το κλιμάκιο μια - δυο φορές και αν η επιχείρηση δεν πληρώνει τότε έχει το δικαίωμα, εκ του νόμου, να την κλείσει, του παίρνει τον ΑΦΜ. Εμείς την επεξεργαστήκαμε πριν δεκαπέντε χρόνια, την καταθέσαμε σε ένα σωρό κοινωνικούς διαλόγους, ως ΙΝΕ/Γ.Σ.Ε.Ε. και δεν ενδιαφέρθηκε κανένας. Το συμπέρασμά μας τόσα χρόνια, είναι ότι στην Ελλάδα, ως προς το θέμα της εισφοροδιαφυγής, είμαστε επιμελώς ανοργάνωτοι. Αυτά τα απλά διαχειριστικά ζητήματα, άλλες χώρες τα έχουν αξιολογήσει και προχωρούν. Η συμφωνία αναφέρει ότι αυτό το ενιαίο ταμείο πρέπει να δημιουργηθεί ως το τέλος του 2016. Προφανώς, η τρόικα σου λέει ότι δεν μπορεί να δίνει δάνεια για το ασφαλιστικό σύστημα και εσύ να έχεις εισφοροδιαφυγή 6 δισ.
Αυτοτελείς λύσεις
Τι άλλα αρνητικά προσάπτεις στην πρόταση των επιλεγόμενων «σοφών»;
Την κατάργηση των επικουρικών, με τη συγχώνευσή τους με τις κύριες συντάξεις. Είναι πολύ σοβαρό ζήτημα, γιατί οι επικουρικές είναι ο δεύτερος πυλώνας του ασφαλιστικού συστήματος, έχει την αυτοτέλειά του και βέβαια τα προβλήματά του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το σύστημα φέρει στην πλάτη του συσσωρευμένες παθογένειες λειτουργικές, οικονομικές, οργανωτικές και χρηματοοικονομικές. Η λύση, όμως, δεν είναι να καταργήσουμε το διανεμητικό σύστημα ή την επικουρική. Η λύση πρέπει να είναι αυτοτελής, με ποιο τρόπο θα εξορθολογίσεις τις παθογένειες. Ο τρόπος είναι κυρίως η απασχόληση. Αυτό που εμείς λέμε, αύξηση του ΑΕΠ κατά 2%. Αλλά βραχυπρόθεσμα κυρίως, οι ανάγκες που υπάρχουν, τα 700 εκατ. το 2016 ή το 1 δισ. Το 2017, νομίζω ότι με τις πηγές που ανέφερα είναι αντιμετωπίσιμα.
Σωστά, αλλά οι δανειστές υποστηρίζουν ότι αυτά τα χρήματα που πρέπει να βρεθούν, είναι πέραν των 3 δισ. που δίνει το κράτος στο ασφαλιστικό σύστημα, αλλά δεν αρκούν.
Οι πόροι που δίνει το κράτος στην κοινωνική ασφάλιση, είναι ίδιοι μ’ αυτούς που δίνουν και στις άλλες χώρες. Το 9% με 9,5% του ΑΕΠ, που είναι η δαπάνη για ασφάλιση, το μισό το δίνει το κράτος ως εργοδότης. Το υπόλοιπο 4,5%, (5 δισ.), του ΑΕΠ, δίνεται ως κρατική επιχορήγηση στις συντάξεις. Βέβαια, οι άλλες χώρες δεν είναι χρεοκοπημένες, αυτό είναι αλήθεια. Όμως, σ’ αυτές το σύστημά τους είναι αυτοτελές, δηλαδή ο κοινωνικός προϋπολογισμός δεν έχει σχέση με τον κρατικό προϋπολογισμό. Το σύστημα των Βορείων χωρών, όντας αυτοτελές, έχει το αποθεματικό του κεφάλαιο, το οποίο αξιοποιεί με τον τρόπο που έχει επιλέξει το ίδιο. Σε ένα αναδιανεμητικό σύστημα, το αποθεματικό το έχουμε για να καλύπτει περιόδους ύφεσης, όπως αυτή. Εμείς έχουμε ύφεση που διαρκεί πολύ, αλλά δεν έχουμε αποθεματικά, λόγω όλων όσων έχουν γίνει στο παρελθόν. Βέβαια, οι δανειστές θα σου απαντήσουν «εμένα τι μου το λες;». Επομένως, προσπαθούμε μέσα σ’ όλες αυτές τις παθογένειες, τους περιορισμούς, μέσα στο δυσμενές περιβάλλον της εξάχρονης ύφεσης, με ανεργία 2,5 εκατ. να διαχειριστούμε αυτό το πρόβλημα. Εάν δεν το λύσουμε αυτό με ελεγχόμενα, μετρήσιμα και σταθερά βήματα, δεν θα το λύσουμε με τη λογική «πονάει δόντι, κόψει κεφάλι».
Τα τρία συστήματα
Να δούμε λίγο και να σχολιάσουμε συγχρόνως τα ασφαλιστικά συστήματα;
Στην κοινωνική ασφάλιση έχουμε τρία συστήματα. Το αναδιανεμητικό σύστημα στο οποίο οι σημερινοί ασφαλισμένοι πληρώνουν τις συνδρομές τους για να χρηματοδοτήσουν τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων. Το κεφαλαιοποιητικό, όπου η σημερινή γενιά ασφαλισμένων χρηματοδοτεί τις συντάξεις της ίδιας γενιάς. Το υπερ-κεφαλαιοποιητικό, στο οποίο, όχι η γενιά, αλλά ο καθένας ασφαλισμένος πληρώνει την εισφορά του και αυτή μπαίνει σε έναν ατομικό λογαριασμό – κουμπαρά, ο οποίος είναι και αυτός που θα χρηματοδοτήσει τη σύνταξη αυτού του ενός. Δηλαδή, το σύστημα εξατομικεύεται πλέον. Είναι σύστημα ατομικών μερίδων!
Η Επιτροπή αυτό προτείνει, το υπερ-κεφαλαιοποιητικό;
Ναι, αυτό που έχει κυρίαρχο το ατομικό στοιχείο. Άρα, διευρύνει σημαντικά και τις κοινωνικο-ασφαλιστικές ανισότητες σε βάρος ιδιαίτερα των ανασφάλιστων, των ανέργων, των απλήρωτων, ευέλικτα εργαζόμενων κτλ. Η έννοια της κεφαλαιοποίησης σημαίνει ότι σήμερα οι ασφαλισμένοι που εργάζονται, πληρώνουν τις εισφορές τους, αλλά αυτό το ποσό που πληρώνει ο καθένας, θα πάει σε έναν ατομικό του λογαριασμό. Αλλά, θα πάει σε ένα λογαριασμό λογιστικά. Στην πραγματικότητα, η εισφορά αυτή πληρώνει τους νυν συνταξιούχους και όταν πάει αυτός να πάρει τη σύνταξή του και ανοίξει ο λογαριασμός του, τότε θα δουν ότι έχει μεν συσσωρεύσει, πχ, λογιστικά εκατό μονάδες, αλλά θα δουν κι εάν υπάρχουν κιόλας πραγματικά. Διότι, εάν δεν τις διαθέτει, θα του δώσει όσα μπορεί να του δώσει. Αντί 100 μπορεί να του δώσει 70, 50. Γι΄ αυτό το σύστημα της υπερ-κεφαλαιοποίησης ή της «νοητής κεφαλαιοποίησης» είναι προσδιορισμένων εισφορών και μη προσδιορισμένων παροχών. Δεν δεσμεύεται, δηλαδή, όπως το διανεμητικό που λέει «μου δίνεις αυτές τις εισφορές για να σου δώσω, πχ, το 70%, το 60% του μισθού σου, σε σύνταξη». Αυτό σου λέει «θα πάρεις όσα θα έχει ο λογαριασμός σου». Επομένως, θα έχουμε μια αβεβαιότητα και ανασφάλεια για το ύψος της σύνταξης.
Σχετικά με την εθνική σύνταξη, που και εσύ αποδέχεσαι και η Επιτροπή, πώς ακριβώς τίθεται;
Στα διανεμητικά συστήματα, όπως σε εμάς, το 100% του συστήματος ήταν διανεμητικό – κοινωνικό. Στις Βόρειες χώρες της Ευρώπης, και στη δική μας χώρα μ’ όλες τις παρεμβάσεις που έχουν γίνει τα τελευταία είκοσι χρόνια, έχει γίνει 30% κεφαλαιοποιητικό και 70% διανεμητικό. Ενώ μ’ αυτό το μοντέλο που προτείνει η πρόταση της νοητής κεφαλαιοποίησης, γίνεται 70% υπέρ-κεφαλαιοποιητικό και 30% διανεμητικό, που είναι η εθνική σύνταξη. Αυτό που έχει σημασία είναι η διάρθρωσή του. Ουσιαστικά, τώρα, η Ευρώπη μας προτείνει ένα σύστημα που δεν έχει εκείνη, αλλά έχουν εφαρμόσει οι Βαλτικές χώρες, η Μαλαισία, η Χιλή του Πινοσέτ. Το προτείνει σε μας ή στην Πορτογαλία, επειδή είμαστε σε μια δύσκολη περίοδο. Η Ευρώπη θα πρέπει να κάνει προτάσεις με βάση το ευρωπαϊκό κεκτημένο, το οποίο είναι ό,τι προέκυψε από τις σταδιακές παρεμβάσεις των τελευταίων χρόνων και που τελικά ισορρόπησε σ’ ένα σύστημα με με 70% διανεμητικό και το 30% κεφαλαιοποιητικό.
Το πρόβλημα είναι ότι τώρα αυτό το προτείνει η Επιτροπή, ενώ δεν είναι ευθέως μνημονιακή υποχρέωση!
Ακριβώς.
