Τοπική Αυτοδιοίκηση, δίκαιη ανάπτυξη, διαχείριση απορριμμάτων
Οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ μπορούν και πρέπει να καταστήσουν ηγεμονικό στην κοινωνία το σχέδιο της δημόσιας αποκεντρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων στην πορεία του μετασχηματισμού του οικονομικού υποδείγματος. Είναι σχέδιο δίκαιο οικονομικά και κοινωνικά και η κοινωνία θα το υποστηρίξει
Στο πρόσφατο 2ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ τον Οκτώβριο 2016 κεντρικό σύνθημα ήταν η «δίκαιη ανάπτυξη».
Βασικό εργαλείο για την ανάπτυξη, σε μια χώρα που είδε την ύφεση σωρευτικά τα τελευταία χρόνια να φτάνει στο 25% σε καιρό ειρήνης, είναι η παραγωγική ανασυγκρότηση.
Δίκαιη θα είναι η ανάπτυξη αν η παραγωγική ανασυγκρότηση έχει χαρακτηριστικά οικολογικού και κοινωνικού μετασχηματισμού.
Για να βάλουμε σε τροχιά οικολογικού μετασχηματισμού το παραγωγικό υπόδειγμα χρειαζόμαστε τέσσερις ομάδες δράσεων, επεμβάσεων και επενδύσεων.
Πρώτον, χρειαζόμαστε ένα νομοθετικό πλαίσιο που να βάζει τάξη στον χώρο. Ήδη στη διαβούλευση είναι το νομοσχέδιο για τον χωρικό σχεδιασμό. Μπορεί να μην είναι αυτό που θα έγραφε ο ΣΥΡΙΖΑ από την αρχή και να είναι αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης με την τρόικα, είναι όμως ένα καλό αποτέλεσμα μιας επιτυχούς διαπραγμάτευσης, που βάζει τάξη στον σχεδιασμό του χώρου, που με τις προηγούμενες κυβερνήσεις είχε απορρυθμιστεί. Επίσης με την ενσωμάτωση της οδηγίας της Ε.Ε. για την Εθνική Θαλάσσια Στρατηγική (το σχετικό νομοσχέδιο είναι ήδη στη διαβούλευση) γίνεται προσπάθεια να μπει μια τάξη για πρώτη φορά και στον θαλάσσιο χώρο.
Δεύτερον, χρειαζόμαστε να εργαστούμε για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής με την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού και για την προστασία της βιοποικιλότητας.
Τρίτον, με το να αναπτύξουμε τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) περιορίζοντας την χρήση ορυκτών καυσίμων στην παραγωγή ενέργειας.
Τέταρτον, με το να σχεδιάσουμε τη διαχείριση των φυσικών πόρων με βάση τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.
Ένα μεγάλο κεφάλαιο της κυκλικής οικονομίας είναι η διαχείριση των αποβλήτων, στην οποία σε μεγάλο και αποφασιστικό βαθμό εμπλέκεται η Τοπική Αυτοδιοίκηση (Τ.Α.).
Στο κεφάλαιο της διαχείρισης των αποβλήτων έγινε ένα μεγάλο και ριζοσπαστικό βήμα με την κύρωση με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ) τον Δεκέμβριο 2015 του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ). Στις πρώτες του σελίδες ο ΕΣΔΑ έβαζε τον κύριο στόχο του, που είναι η αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος. Αναφέρεται:
«Η εθνική πολιτική για τα απόβλητα αποτελεί μέρος της πολιτικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας, με την οποία διασφαλίζεται η προστασία του περιβάλλοντος, η υγεία και ευημερία των πολιτών. Αποβλέπει στον κοινωνικό, οικολογικό μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου στη μετάβαση σε μια οικονομία των κοινωνικών αναγκών, που χρησιμοποιεί αποδοτικά τους πόρους, είναι φιλική στο περιβάλλον και στοχεύει στην αντιμετώπιση των αποβλήτων ως πόρου».
Δυστυχώς η ριζοσπαστική κατεύθυνση του ΕΣΔΑ δεν έγινε κτήμα των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ στις περιφέρειες, τους δήμους και τις γειτονιές της χώρας. Εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζουν τη διαχείριση των αποβλήτων έτσι όπως στο παρελθόν, αποσπασματικά, για το να μην χωροθετηθεί Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) κοντά «στο σπίτι μου» ή να χωροθετηθεί η Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) στην «αυλή του γείτονα».
Αυτή την αμηχανία των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν τα συμφέροντα, που είδαν ότι δημιουργείται κενό για να χωρέσουν τα συμφέροντά τους, καθώς και η Ν.Δ. βλέποντας τη δυσκολία του ΣΥΡΙΖΑ έσπευσε τουλάχιστον σε αυτόν τον τομέα να προσπαθήσει να κλείσει την αριστερή παρένθεση. Στο συνέδριό της τον Απρίλιο του 2016 ανέφερε στις αποφάσεις:
«Επίσπευση των ΣΔΙΤ για τη διαχείριση απορριμμάτων. (...) Ιδεοληψίες σε αυτό το ζήτημα δεν χωρούν. Τα έργα που είναι σχεδιασμένα πρέπει να προχωρήσουν και τα υπόλοιπα να σχεδιαστούν το ταχύτερο δυνατόν».
Η κατάσταση έδειχνε να πηγαίνει σε κατάρρευση του σχεδίου του ΣΥΡΙΖΑ είτε από ανικανότητα των δημοτικών αρχόντων είτε γιατί ένα μεγάλο μέρος των δημάρχων είναι στρατευμένο στο σχέδιο της Ν.Δ. να ρίξουν την κυβέρνηση και να κλείσουν την αριστερή παρένθεση.
Ευτυχώς όμως για το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ οι «κακοί» Ευρωπαίοι έβαλαν πλάτη. Βλέπεις, αυτοί θέλουν να έχουν να συνομιλούν με ένα σύγχρονο αστικό κράτος και όχι με ένα πελατειακό κράτος λαμογιάς που έχει στηθεί γύρω από τη διαχείριση των απορριμμάτων.
Με επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.) προς την κυβέρνηση της χώρας, 30.8.2016, που υπογράφουν οι γενικοί διευθυντές των Γενικών Διευθύνσεων Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, αφού επισημαίνουν ότι αν δεν κυρωθούν Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) έως τις 31.12.2016 τα προγράμματα διαχείρισης αποβλήτων δεν θα χρηματοδοτηθούν, τονίζουν:
«Σας καλούμε να επιληφθείτε της εν λόγω κατάστασης, ως ζήτημα προτεραιότητας, σύμφωνα με τις σχετικές νομικές διατάξεις που αποτυπώνουν, μεταξύ άλλων, την εφαρμογή της ιεράρχησης των αποβλήτων και τη θέσπιση των μέτρων για την επίτευξη των στόχων του 2020 σχετικά με την προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση και ειδικότερα την υποχρέωση διασφάλισης της χωριστής συλλογής».
Και πιο κάτω συνεχίζει:
«Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης της Ε.Ε. για την κυκλική οικονομία, χρηματοδότηση για την κατασκευή νέων χώρων υγειονομικής ταφής θα χορηγείται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις (π.χ. κυρίως για μη ανακτήσιμα επικίνδυνα απόβλητα) και χρηματοδότηση νέων εγκαταστάσεων επεξεργασίας υπολειμμάτων αποβλήτων, όπως η αποτέφρωση ή η μηχανική βιολογική επεξεργασίας, θα χορηγείται μόνο σε περιορισμένες και καλώς αιτιολογημένες περιπτώσεις, όταν δεν υπάρχει κίνδυνος πλεονάζουσας δυναμικότητας και τηρούνται πλήρως οι στόχοι της ιεράρχησης των αποβλήτων».
Μετά από αυτό και αφού είχε χαθεί πολύτιμος χρόνος άρχισαν όλοι να τρέχουν για να ολοκληρώσουν τους ΠΕΣΔΑ με βάση τον ΕΣΔΑ και να προλάβουν την 31.12.2016. Δυστυχώς πρόχειρα και βιαστικά, και έτσι οι ΠΕΣΔΑ έχουν προβλήματα ασάφειας σε αρκετές περιπτώσεις και σχεδιασμούς που δεν είναι στο πνεύμα του ΕΣΔΑ.
Το πρόβλημα της καθυστέρησης δεν είναι μόνο έλλειψη χρημάτων. Είναι και η έλλειψη πολιτικής βούλησης. Δήμος στην Αττική, που λόγω μη εκτέλεσης κάποιων δράσεων από το πρόγραμμα συλλογής των σύμμεικτων αποβλήτων έχει σχηματίσει αποθεματικό στα ανταποδοτικά τέλη ενάμισι εκατομμύριο ευρώ και, παρόλο που του προτάθηκε να τα επενδύσει στη χωριστή συλλογή των βιοαποδομήσιμων / οργανικών αγοράζοντας αυτοκίνητο φορτηγό και κάδους για ένα ποσοστό των κατοίκων, δεν προχώρησε, ενώ υπάρχει η δυνατότητα κομποστοποίησης στο ΕΜΑΚ, με τη δικαιολογία ότι αυτά θα τα πάρει με τη βοήθεια της Περιφέρειας από τα ευρωπαϊκά προγράμματα.
Το 2020 δεν είναι μακριά. Οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ μπορούν και πρέπει να καταστήσουν ηγεμονικό στην κοινωνία το σχέδιο της δημόσιας αποκεντρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων στην πορεία του μετασχηματισμού του οικονομικού υποδείγματος. Είναι σχέδιο δίκαιο οικονομικά και κοινωνικά και η κοινωνία θα το υποστηρίξει, θα το διεκδικήσει και θα συμπληρώσει τις ατέλειες των ΠΕΣΔΑ.
