του Πέτρου Λινάρδου-Ρυλμόν
Χαρακτικό του Κλίφροντ Χάρπερ
Η διαχείριση της οικονομίας από την κυβέρνηση Παπαδήμου έχει εγκαταλείψει το στόχο τής προοδευτικής μείωσης του δημόσιου χρέους, όπως έχει εγκαταλείψει την επιδίωξη του συντονισμού των διαφόρων πολιτικών για τη σταθεροποίηση της οικονομίας. Ακόμα κι αν ολοκληρωθεί η διαδικασία της εθελοντικής ανταλλαγής ομολόγων (PSI) και υπάρξει μια νέα δανειακή σύμβαση που θα αυξήσει φυσικά το χρέος, το αδιέξοδο της υπερχρέωσης θα εκδηλωθεί αργά ή γρήγορα. Σε αυτές τις συνθήκες, τόσο οι πολιτικές που αφορούν τη λειτουργία της κρατικής μηχανής όσο και η πολιτική της μείωσης των αμοιβών της εργασίας, που θεωρητικά αποτελούν μέρος της κυρίαρχης στρατηγικής, δεν έχουν τα αποτελέσματα τα οποία επιδιώκουν, γιατί τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας αποδιοργανώνονται με ρυθμούς τέτοιους, ώστε κλείνουν αντί να ανοίγουν οι δρόμοι για μια συντεταγμένη ανασυγκρότηση της οικονομίας. Σημαντικός παράγοντας αυτής της αποδιοργάνωσης είναι η απόσυρση του κεφαλαίου από την παραγωγή, σε συνδυασμό με τη φυγή του στο εξωτερικό.
Μέρος αυτού του φαινομένου, της φυγής του κεφαλαίου μπροστά στο αδιέξοδο των εφαρμοζόμενων πολιτικών, είναι η προσπάθεια αξιοποίησης της στρατηγικής της «εσωτερικής υποτίμησης» για την πραγματοποίηση γρήγορων κερδών και όχι φυσικά για την πραγματοποίηση επενδύσεων και την αύξηση της παραγωγής. Η πλέον χαρακτηριστική και γνωστή περίπτωση, λόγω της ηρωικής απεργίας των εργαζομένων, είναι η Χαλυβουργική στον Ασπρόπυργο, όπου οι απολύσεις και οι αλλαγές στα ωράρια λειτουργίας της μονάδας δεν προκύπτουν από την ανάγκη αντιμετώπισης της μείωσης της παραγωγής, αλλά από την προσπάθεια του εργοδότη να επαναφέρει την υψηλή κερδοφορία σε συνθήκες που κανονικά δεν το επιτρέπουν — την ίδια στιγμή που αυτή η μονάδα παραγωγής χρειάζεται επειγόντως επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της και τη δημιουργία ασφαλών συνθηκών λειτουργίας για τους εργαζόμενους.
Οι πρωτοετείς φοιτητές που στέλνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να επιβάλουν τις απλοϊκές και αποτυχημένες συνταγές του κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν πως αντί να φέρνουν κεφάλαια οι μειώσεις μισθών, διώχνουν τα κεφάλαια οι μειώσεις της παραγωγής. Επίσης δεν εξετάζουν την πορεία της ελληνικής βιομηχανίας την τελευταία εικοσαετία, που δείχνει καθαρά ότι το αθάνατο ελληνικό επιχειρηματικό πνεύμα δεν βρήκε παρά τρόπους να διαχειριστεί την απώλεια ανταγωνιστικότητας και παραγωγικού ιστού, υποστηριζόμενο από την ανοχή της αδήλωτης εργασίας, την «εκσυγχρονιστική» απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, καθώς και την ανοχή απέναντι στις αυξήσεις τιμών (με διαφόρων ειδών καρτέλ) που έκαναν την Ελλάδα πρωταθλήτρια του πληθωρισμού στην Ευρώπη. Γι’ αυτούς τους λόγους δεν μπορούν ή δεν θέλουν να κατανοήσουν ότι ένα κραχ μισθών δεν θα αντιμετωπιστεί από τον επιχειρηματικό κόσμο παρά σαν μια νέα, και για πολλούς τελική, ευκαιρία να κάνουν μια αρπαχτή.
Το θέμα της περαιτέρω συρρίκνωσης του βιομηχανικού τομέα στην Ελλάδα έχει τεθεί στην ευρωπαϊκή συζήτηση.1 Πρόκειται για μια συζήτηση που αφορά όλες τις ελλειμματικές χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Η περίπτωση της Ελλάδας είναι περισσότερο σοβαρή και περισσότερο καθαρή, και γι’ αυτό ό,τι συμβεί εδώ θα αποτελέσει έτσι κι αλλιώς μάθημα για τις υπόλοιπες χώρες. Η σοβαρότητα της υπόθεσης αυτής οφείλεται στο ότι η ελληνική βιομηχανική τάξη αναπτύχθηκε στο προστατευμένο περιβάλλον της δικτατορίας και από τότε, στο όνομα του ελεύθερου ανταγωνισμού, επιβίωσε με κρατικές επιδοτήσεις, κρατικές παρεμβάσεις ή παραβιάσεις της νομιμότητας με την ανοχή του κράτους: δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι πρόεδροι του ΣΕΒ από τη μεταπολίτευση πέρασαν στον εμπορικό ή χρηματοπιστωτικό τομέα, συρρίκνωσαν την παραγωγική τους δραστηριότητα ή την μετέφεραν στο εξωτερικό. Κατά την τελευταία εικοσαετία, οι εκθέσεις και οι μελέτες του Ινστιτούτου Εργασίας έχουν επαναλάβει σε όλα τα επίπεδα ανάλυσης ότι η επεξεργασία και η υλοποίηση δημόσιων πολιτικών σε ό,τι αφορά τον παραγωγικό τομέα της οικονομίας αποτελεί τη μόνη οδό για την εξισορρόπηση των εξωτερικών οικονομικών σχέσεων και για την αξιοποίηση και αναβάθμιση του εργατικού δυναμικού. Αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να υπάρξει εναλλακτική στρατηγική χωρίς την επικαιροποίηση και την ένταξη αυτής της επιλογής στους κοινωνικούς και εργατικούς αγώνες.
1. Patrick Artus, «Que faire si l’industrie disparait complètement en Grèce?», Natixis 13.10.2011.
Ο Πέτρος Λινάρδος-Ρυλμόν είναι οικονομολόγος, επιστημονικός σύμβουλος στο ΙΝΕ-ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ
