Αν κυριαρχήσει ο ανθρωπισμός, θα επιβιώσουμε ως κοινωνία. Αν κυριαρχήσει η ξενοφοβία, θα αυτοκαταστραφούμε.
20 συμβουλές για εθελοντές στο προσφυγικό
1. Αποδεχθείτε ότι η Ε.Ε. δεν υπάρχει όπως την ξέραμε ή την ελπίζαμε. Το προσφυγικό είναι μια ασήμαντη δημογραφικά αφορμή εκδήλωσης της κρίσης της Ε.Ε. και του νεοφιλελευθερισμού. Η μορφή των ευρωπαϊκών θεσμών του μέλλοντος είναι γνωστή στους οιωνοσκόπους. Στους υπόλοιπους μένει να διαμορφώσουν, μέσω της καθημερινής δράσης, το μέλλον των ευρωπαϊκών θεσμών.
2. Προσδεθείτε, έχουμε «απογειωθεί». Οι πρόσφυγες χρησιμοποιούνται ως όπλο σε έναν πόλεμο διεθνών, περιφερειακών και εθνικών επιδιώξεων. Αν αντέξουμε στο προσφυγικό, θα αντέξουμε και ως χώρα. Αν αρχίσουμε να πνίγουμε τους πρόσφυγες θα μας «πνίξουν» για τη στάση μας, υποκριτικά επικαλούμενοι τα ευρωπαϊκά ιδεώδη.
3. Αν δεν σταματήσουν οι πόλεμοι στη γειτονιά μας, ο αριθμός των προσφύγων θα αυξηθεί ανεξέλεγκτα.
4. Θυμηθείτε: η στάση μας στο προσφυγικό είναι παρακαταθήκη για τη δύσκολη νέα ευρωπαϊκή συνθήκη. Αν κυριαρχήσει ο ανθρωπισμός, θα επιβιώσουμε ως κοινωνία. Αν κυριαρχήσει η ξενοφοβία, θα αυτοκαταστραφούμε.
5. Κατανοήστε την «κόπωση του δωρητή», το φαινόμενο όπου μια κοινωνία εξαντλείται να προσφέρει σε όσους έχουν ανάγκη και εντέλει τους εγκαταλείπει. Τα διαθέσιμα στη διεθνή βιβλιογραφία μοντέλα προέβλεπαν ότι η Ελλάδα θα βρισκόταν, βάσει μεγεθών πληθυσμού, ΑΕΠ, φτωχοποίησης, φορολογίας, ανεργίας, μετανάστευσης, δυσαρέσκειας για το πολιτικό σύστημα κ.λπ., σε σημείο «κόπωσης του δωρητή» ήδη από το 2014. Η διάψευσή τους δεν αποκλείει μια μελλοντική «κόπωση του δωρητή».
6. Κάντε οικονομία δυνάμεων. Προετοιμαζόμαστε για τα πολύ χειρότερα. Όχι γιατί νομοτελειακά θα έρθουν αλλά ακριβώς για να μην έρθουν.
7. Έχετε σχετική με το προσφυγικό τεχνογνωσία; Μην περιμένετε να σας «καλέσουν» για να προσφέρετε. Αναρωτηθείτε γιατί εσείς δεν πήρατε ήδη την πρωτοβουλία να πάτε όπου υπάρχει ανάγκη.
8. Μην παρουσιάζετε την εθελοντική προσφορά σας ως κάτι εξαιρετικό. Αν την παρουσιάσετε ως αυτονόητη, θα έχει μεγαλύτερη απήχηση.
9. Η ανασφάλεια είναι ο κοινός τόπος του προσφυγικού. Οι πρόσφυγες είναι ανασφαλείς για το μέλλον τους, οι εθελοντές είναι ανασφαλείς για το μέλλον της δικής τους κοινωνίας και της δυνατότητας να ανταποκριθούν, οι στρατιωτικοί είναι ανασφαλείς για να μην κατηγορηθούν για λάθη, οι τοπικές αρχές είναι ανασφαλείς για τις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας, οι άνθρωποι των υπουργείων είναι ανασφαλείς για την εικόνα που θα δώσουν στο εθνικό και διεθνές κοινό κ.λπ.
10. Κατανοήστε ότι οι πρόσφυγες, λόγω των εμπειριών τους, δεν εμπιστεύονται κανέναν. Εξηγήστε τους πού βρίσκονται και τι εσείς προσπαθείτε να κάνετε.
11. Ρωτήστε τους πρόσφυγες για τις ανάγκες τους και πράξτε αναλόγως.
12. Αποδεχθείτε ότι θα κάνετε λάθη στην επικοινωνία σας με τους πρόσφυγες. Υπάρχουν πολλοί κοινοί αλλά και μερικοί διαφορετικοί πολιτισμικοί κώδικες ανάμεσά μας.
13. Κατανοήστε την πολιτική οικονομία του προσφυγικού. Οι διεθνείς οργανισμοί, οι ΜΚΟ, οι ΟΤΑ, οι κρατικοί θεσμοί έχουν δικές τους, ενίοτε αντιφατικές και αντικρουόμενες προτεραιότητες.
14. Η συναισθησία είναι απαραίτητη για τους εθελοντές. Αναστοχαστείτε την προσφυγική εμπειρία ή ανατρέξτε στην προσφυγική εμπειρία των προγόνων μας. Σύμφωνα με μελέτες, όσοι προσφέρουν σε δομές αλληλεγγύης βγαίνουν με λιγότερα τραύματα από μια κρίση.
15. Μην προσπαθείτε να ανακαλύψετε τον τροχό. Αναζητήστε όσους έχουν παραπάνω εμπειρία σε καταστάσεις όπως η σημερινή, διαβάστε τις μελέτες Προσφυγικών Σπουδών και σχετικές μελέτες ανθρωπολόγων, κοινωνιολόγων, ψυχολόγων.
16. Ανακαλύψτε τον τροχό. Οι πρόσφυγες που έρχονται στην Ελλάδα δεν είναι ένας ομοιογενής εθνοτικά, εθνικά, γλωσσικά, θρησκευτικά και ταξικά πληθυσμός. Η μοναδικότητα της κατάστασης απαιτεί νέες στρατηγικές αντιμετώπισης.
17. Μην βοηθάτε τους πρόσφυγες. Δείξτε τους τον τρόπο να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Ενθαρρύνετε μορφές αυτοοργάνωσης των προσφύγων που θα συμβάλουν στην καθαριότητα, στο μαγείρεμα κ.λπ.
18. Οι συνέργειες με άλλες ομάδες θα ενδυναμώσουν την ομάδα σας.
19. Μην αναλίσκεστε σε αντιπαραθέσεις με τους «αλλά-δες» («δεν είμαι ρατσιστής αλλά...»). Έχουν απολέσει τη δυνατότητα κοινωνικής παρέμβασης. Μιλήστε με θετικούς όρους απέναντι στα φοβικά τους σύνδρομα. Δείξτε αυτό που συμβαίνει: μια ολόκληρη κοινωνία έχει ενεργοποιηθεί προς θετική κατεύθυνση.
20. Διασκεδάστε: γελάστε με την ψυχή σας βλέποντας τη μιζέρια με την οποία παρουσιάζεται το προσφυγικό στα δελτία ειδήσεων των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών. Η καταστροφολογία τους αγγίζει τα όρια του γκροτέσκο. Λυπηθείτε όσους «αγωνίζονται» για μια τηλεοπτική άδεια.
