Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΣΙΜΑΤΗ*
Τις τελευταίες μέρες όλοι οι Ελληνες αισθανόμαστε περικυκλωμένοι από «κουκουλοφόρους». Και μάλιστα, με το ηθικά και πολιτικά εξοργιστικό προσωνύμιο «γνωστοί-άγνωστοι», που δείχνει την τεράστια ηθική και πολιτική αντίφαση που ζει ο τόπος. Την αντίφαση που καταγγέλλει ότι τα πασίγνωστα πρόσωπα και πράγματα που καταστρέφουν «κουκουλώνονται» και τα «κουκουλώνουμε». Τα καθιστούμε, δηλαδή, «άγνωστα», για να τα σβήσουμε, έτσι, από το φως της ευθύνης και της κοινωνικής συνείδησης.
|
|
1 Μέσα στη θολούρα της παγκόσμιας κρίσης του κοινωνικοπολιτικού συστήματος -που επιμένουν οι«επίσημοι» και οι μεγάλοι φορείς της οικονομίας να τη χαρακτηρίζουν, να την «κουκουλώνουν», δηλαδή, απλά «χρηματοπιστωτική» ή το πολύ «οικονομική»- είμαστε μάρτυρες μιας πραγματικά υπέροχης και ελπιδοφόρας εξέγερσης των νέων. Μια εξέγερση που φωτίζει.
**Μια εξέγερση που διαλαλεί ότι υπάρχουν ακόμη ζωτικές δυνάμεις της κοινωνίας, υπάρχει ακόμη η δημοκρατία στην ουσία της: υπάρχουν οι νέοι, άγρυπνοι, για να σπρώξουν την Ιστορία και πάλι μπροστά, όπως το έπραξαν σε όλες τις μεγάλες κρίσεις της ανθρωπότητας (αν διαφωνεί κανείς -και δυστυχώς, διαφωνούν πολλοί που έχουν μεγαλώσει και έχουν «σοβαρευτεί», έχουν γεράσει δηλαδή- ας έλθει να συζητήσουμε για το τι σημαίνει δημοκρατία σε εποχή κρίσεων, γιατί τώρα τελευταία το έχουμε ξεχάσει).
2 Η δημοκρατία, σίγουρα, δεν είναι μόνο εκλογές. Πολύ λιγότερο, δεν είναι εκλογές εναλλαγής δύο «περιούσιων» κομμάτων. Δημοκρατία, πρώτα απ' όλα, είναι ψυχή και δύναμη φωνής λαού, που αρχίζει από τους νέους.
**Αυτή τη φωνή ήλθαν οι κουκουλοφόροι με προκαθορισμένο σκοπό να «κουκουλώσουν» και να κατασιγάσουν. Ηλθαν για να απαξιώσουν την ίδια τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Και το κατάφεραν, όπως το ζήσαμε τελευταία: κατάφεραν να κατεβάσουν χαμηλότερα το θάνατο του παιδιού από αστυνομικό την καταστροφή κάποιων μαγαζιών -χαμηλότερα από την ανθρώπινη ζωή από τα πράγματα. Πού έφτασε το βάρος και το ζύγισμα της ζωής και των αξιών!
|
|
**Οι κουκουλοφόροι έμειναν, βεβαίως, «κουκουλωμένοι». Το απρόθυμο για πραγματική δημοκρατία σύστημα εξουσίας δεν επιθυμεί να τους «ξεκουκουλώσει». Ετσι, έμειναν οι «γνωστοί», όπως πάντα, «άγνωστοι».
3 Το τελευταίο κραυγαλέο κρούσμα καταστροφικής δράσης κουκουλοφόρων συνέπεσε με έντονα ζητήματα μεγάλου σκανδάλου, με αντεγκλήσεις για πολιτικές ευθύνες, με εξεταστική επιτροπή, με καβγάδες για ανακριτικές επιτροπές και ποινικές ευθύνες πολιτικών, με μια ατμόσφαιρα έσχατης παρακμής και αποτροπιασμού Και μάλιστα, σε μια εποχή που μεγάλα στρώματα της κοινωνίας στερούνται πια και τα απαραίτητα για ανθρώπινη επιβίωση. Ηταν φυσικό να δημιουργηθούν περίεργοι συνειρμοί σε όλους μας. Ολοι μας σκεφθήκαμε ότι τα τελευταία χρόνια είναι χρόνια ατελεύτητων σκανδάλων, που έχουν εξανεμίσει όλες τις ισχνές οικονομικές δυνάμεις της κοινωνίας μας και έχουν εξευτελίσει όλες τις αρχές του δημόσιου βίου.
4 Και όμως, όλα «κουκουλώθηκαν». Τίποτε δεν αποκαλύφθηκε. Κανένας υπουργός δεν βρέθηκε υπεύθυνος. Κανένα όργανο του πολιτεύματος και του κράτους δικαίου δεν λειτούργησε. Ούτε η Βουλή των Ελλήνων, ούτε η εξεταστική επιτροπή, ούτε η Δικαιοσύνη. Οι δε πολιτικοί της εξουσίας, οι εκάστοτε κυβερνώντες και οι εκάστοτε αξιωματικώς αντιπολιτευόμενοι, όλοι εν χορώ, επέμεναν και επιμένουν να θολώνουν τις έννοιες της ευθύνης της πολιτικής ηγεσίας. Πού είσαι Σύνταγμα, που θεμελιώνεις τη δημοκρατία στην ευθύνη των αντιπροσώπων του λαού; Πού είσαι Δημοκρατία;
**Ετσι, όλοι δεν μπορούσε παρά να σκεφτούμε ότι οι «κουκουλοφόροι» είναι μια ευρύτερη έννοια στο δημόσιο βίο. Σκεφθήκαμε ότι «κουκουλοφόροι» δεν είναι μόνο αυτοί που φοράνε μόνοι τους μια κουκούλα για τις διαδηλώσεις και για κάψιμο μαγαζιών. «Κουκουλοφόροι» είναι και εκείνοι που τη φοράνε ή τους τη φοράνε άλλοι και οι «άλλοι» που τους τη φοράνε για άνομες πράξεις, χωρίς να τους ξεκουκουλώνει κανείς, αλλά τους ξανακουκουλώνει και τους ξεχνά.
5 Σκεφτήκαμε, λοιπόν, πιο καθαρά: «κουκουλοφόροι» δεν είναι μόνο αυτοί που βάζουν φωτιές και καταστρέφουν τα μαγαζιά των εμπόρων.
**Είναι κι αυτοί που «κουκουλωμένοι» για πάντα δεκαπλασιάζουν τους προϋπολογισμούς των δημόσιων έργων για άνομο δικό τους όφελος, τινάζουν στον αέρα το χρηματιστήριο, καταλύουν την ασφάλεια των επικοινωνιών με υποκλοπές που εμπορεύονται, δημιουργούν υποθέσεις Ζαχόπουλων, χρηματισμούς Siemens, «παραδικαστικά» σκάνδαλα και -όχι, ασφαλώς, το τελευταίο- το Βατοπέδι...
6 Πόσα, άραγε, ξέχασα, πόσα έζησε τα τελευταία χρόνια ο έλληνας πολίτης! Οι μόνοι που ωφελήθηκαν τελικά -εκτός, βέβαια, από τους αυτουργούς- ήταν τα ΜΜΕ, που υπηρετούν το ύψιστο αγαθό της ελευθερίας του τύπου και της δημοκρατίας στη σκανδαλολογία των «παραθύρων»: αφού τα αξιοποίησαν εμπορικά μέχρι και το τελευταίο αξιοποιήσιμο στοιχείο τους, τα «κουκούλωσαν» οριστικά στο νεκροταφείο των κουκουλωμένων.
**Οι Ελληνες έχουν πεισθεί πια ότι στην Ελλάδα, εδώ και αρκετά χρόνια, οι «κουκουλοφόροι», οι «κουκουλωμένοι» και το «κουκούλωμα» έγιναν «θεσμός». «Θεσμός» πάνω από τους θεσμούς και πάνω από το κράτος. «Θεσμός» που μένει, συντηρείται και ανανεώνεται, γιατί κάποιοι πάντοτε τον χρειάζονται για να πλουτίσουν άνομα, για να υποσκάψουν θεσμούς, για να επιβουλευθούν αξίες και αρχές της δημοκρατίας και του πολιτισμού.
7 Το θλιβερό για τη δημοκρατία μας είναι ότι στη λειτουργία του «θεσμού» κάθε «κουκουλώματος» πρωτοστατεί η πολιτική εξουσία. Οι πολιτικοί της εξουσίας (της εκάστοτε κυβέρνησης και της εκάστοτε αξιωματικής αντιπολίτευσης) δεν θέλουν να βγάζουν «κουκούλες» ούτε από πολιτικά πρόσωπα ούτε από άνομες πράξεις τους.
**Τα μικρά κόμματα δεν μπορούν στο θεσμικό μας σύστημα να αποδώσουν ευθύνες σε πολιτικούς, γιατί για την ευθύνη της πλειοψηφίας το λόγο έχει η πλειοψηφία! Οι έννοιες ευθύνης των κυβερνώντων έχουν «κουκουλωθεί» και αυτές με ηθελημένη «θολούρα».
8 Ολα αυτά δημιουργούν βαρύτατη ευθύνη - ευθύνη για έγκλημα κατά της δημοκρατίας και κατά της κοινωνίας. Οι θεσμοί καταλογισμού ευθυνών στους υπουργούς (Βουλή, εξεταστική επιτροπή, παραίτηση υπουργού, παύση υπουργού) έχουν ευτελιστεί με αναποτελεσματικότητα και με αχρησία.
Ο συνταγματικός θεσμός της πολιτικής και της ποινικής ευθύνης των κυβερνήσεων έχει μείνει μόνο ως προνόμιο διαφυγής και αποφυγής ευθύνης.
**Το «αναλαμβάνω την ευθύνη» δεν σημαίνει τίποτε πια. Ολοι οι πολίτες διερωτώνται: μα τι σημαίνει, επιτέλους, «αναλαμβάνω την ευθύνη». Η απάντηση είναι: τίποτε. Ούτε απλή συγνώμη ούτε απλή παραίτηση. Αντίθετα: προβάλλεται με υπερηφάνεια για πολιτικό όφελος.
9 Ακόμη και η «αντικειμενική ευθύνη», που κατά το δίκαιο είναι αυστηρότερη από την υποκειμενική, αφού δεν απαιτεί καν πταίσμα, έχει παραφραστεί στον πολιτικό λόγο με την αντίθετη σημασία: ως άφεση πολιτικών αμαρτιών και ανομημάτων.
**Μήπως πρέπει να αναζητηθούν άλλοι θεσμοί; (αλλά γι' αυτό πρέπει να μιλήσουμε και να θυμηθούμε το ταλαίπωρο Σύνταγμα άλλη φορά). Για σήμερα, φοβούμαι ότι δεν μας έχει μείνει τίποτε άλλο από μια και μόνη αχτίδα: η οργή των μαθητών και των φοιτητών.
* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΣΙΜΑΤΗΣ είναι ομ. καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 21/12/2008
