Το σχέδιό μας για την αναβάθμιση του Λυκείου

Συνέντευξη του Κώστα Γαβρόγλου στην "ΑΥΓΗ" -Στο Λύκειο πλέον δεν θα αξιολογείται η ικανότητα των μαθητών στην απομνημόνευση, στη λεγόμενη παπαγαλία

Κωστοπούλου Μίνα

Η ΑΥΓΗ: 03 Σεπτεμβρίου 2017

"Το σχέδιό μας ανοίγει τη μοναδική στις σημερινές συνθήκες προοπτική για την αναβάθμιση του Λυκείου", διαμηνύει ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου, σταχυολογώντας μία-μία τις αλλαγές που θα εφαρμοστούν μέσα στην επόμενη τριετία. Ασκώντας κριτική στη στάση της αντιπολίτευσης, τονίζει ότι "κανείς δεν προτείνει κάτι συγκεκριμένο, κανείς δεν διαβάζει καλοπροαίρετα όσα ανακοινώσαμε και όλοι θέλουν με ατάκες να κάνουν πολιτική". Ο Κ. Γαβρόγλου, πάντως, δηλώνει αισιόδοξος ότι ο διάλογος θα προχωρήσει - το ίδιο και οι αλλαγές στο Λύκειο. Ξεκαθαρίζει όμως, ακόμη μια φορά: "Δεν μπορεί να υπάρξει κανένα σύστημα χωρίς εξετάσεις".

Σε 10 ημέρες θα χτυπήσει το πρώτο κουδούνι στα σχολεία. Πού βρισκόμαστε με τις προσλήψεις των αναπληρωτών;

Η ομαλή έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς έχει εξασφαλιστεί χάρη στη συστηματική και αθόρυβη δουλειά που έχουμε κάνει φέτος στο υπουργείο. Ήδη έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες για την πρόσληψη περίπου 20.000 αναπληρωτών, έχει ολοκληρωθεί η διανομή των βιβλίων σε όλα τα σχολεία, έχουν τοποθετηθεί όλοι οι διευθυντές στα 7.500 σχολεία μετά και την απόφαση του ΣτΕ που έκρινε αντισυνταγματικό τον προηγούμενο νόμο, και ο μηχανισμός του υπουργείου βρίσκεται σε ετοιμότητα ώστε τυχόν προβλήματα που μπορεί να προκύψουν τις πρώτες ημέρες -πιθανόν στη σεισμόπληκτη Λέσβο- να αντιμετωπιστούν άμεσα και επαρκώς.

Ξέρετε, η ομαλή και έγκαιρη έναρξη της σχολικής χρονιάς πρέπει επιτέλους να ξανακερδίσει την αυτονόητη κανονικότητά της. Δεν μπορεί να αποτελεί πρώτο θέμα το αν τα σχολεία θα ανοίξουν ομαλά, αν θα υπάρχουν εκπαιδευτικοί και βιβλία. Εμείς πέρσι και φέτος το καταφέραμε. Είναι όμως απόδειξη της παταγώδους αποτυχίας των προηγούμενων κυβερνήσεων το κλίμα της αγωνίας που υπάρχει στην κοινωνία για το «πρώτο κουδούνι». Αυτή η κανονικότητα αρχίζει να ξανακερδίζεται. Δύσκολα, αλλά σταθερά.

Πώς θα κερδίσετε τη στήριξη της αντιπολίτευσης στο Νέο Λύκειο που προτείνετε;
Καταρχήν να επισημάνω ότι επικοινώνησα με τους αρχηγούς των κομμάτων και ο διάλογος έχει ανοίξει. Σε αυτόν τον διάλογο εμείς αναμένουμε προτάσεις, θέσεις, παρεμβάσεις, ως ένδειξη ενός πολιτικού πολιτισμού απαλλαγμένου από κομματικές ντιρεκτίβες. Θεωρώ ότι θα ανταποκριθούμε όλοι για το καλό της εκπαίδευσης των παιδιών μας

Σας θυμίζω ότι έχω ήδη συναντηθεί με εκπροσώπους της Ν.Δ., του ΚΚΕ και του Ποταμιού και ολοκληρώνονται αυτές οι επαφές την ερχόμενη εβδομάδα. Στη συνέχεια θα συναντηθούμε με τους εκπαιδευτικούς φορείς και θα παρουσιάσουμε την πιο επεξεργασμένη εκδοχή των προτάσεών μας μετά από αυτόν τον πρώτο γύρο διαβουλεύσεων. Δυστυχώς, οι μέχρι τώρα δημόσιες τοποθετήσεις των κομμάτων είναι απογοητευτικά φτωχές. Κανείς δεν προτείνει κάτι συγκεκριμένο, κανείς δεν διαβάζει καλοπροαίρετα όσα ανακοινώσαμε και όλοι θέλουν με ατάκες να κάνουν πολιτική.

Επιπλέον είναι ενδεικτικό των προθέσεων της αντιπολίτευσης ότι ενώ τα κόμματα υπερθεματίζουν ότι είναι ευρωπαϊστές, όταν τους λέμε ότι πολλά από όσα προτείνουμε είναι καθιερωμένα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αμέσως αντιτείνουν ότι εμείς στην Ελλάδα είμαστε διαφορετικοί. Οι προτάσεις που κάναμε είναι αποτέλεσμα συστηματικής έρευνας των συνθηκών στην Ελλάδα και καινοτομιών από την Ευρώπη που μπορούν να εφαρμοστούν σταδιακά.
* Ποια, κατά τη γνώμη σας, είναι τα θεμελιώδη στοιχεία της πρότασης;

Η σταδιακή επέκταση μέχρι το 2019-2010 της υποχρεωτικής 14χρονης εκπαίδευσης, που είναι πάγιο αίτημα της Αριστεράς εδώ και πολλές δεκαετίες. Εμείς προτείνουμε την ολοκλήρωση των εγκύκλιων σπουδών στο τέλος της Β’ Λυκείου και η Γ’ Λυκείου να είναι ένας είδος προπαρασκευαστικού έτους, όχι όμως φροντιστηριακής αντίληψης αλλά ένα έτος όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες θα μαθαίνουν πώς να γράφουν εργασίες, πώς να προετοιμάζονται να γράφουν εργασίες, πώς να συνεργάζονται μεταξύ τους και πώς, τελικά, όλοι μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί να «ξανακερδίσουμε» το σχολείο. Δεν έχουμε όλοι ένα μερίδιο ευθύνης για το γεγονός ότι έχει ακυρωθεί το Λύκειο; Δεν θα γίνουν όλα αυτά από τη μία μέρα στην άλλη και απαιτούνται υπερβάσεις όλων μας: καθηγητών, γονέων, μαθητών και όσων παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση συνειδήσεων στην κοινωνία. Και αυτό είναι το πιο δύσκολο, γιατί χρειάζεται αλλαγή νοοτροπιών και, κυρίως, να μην εφησυχάζουμε με τη δυναμική της αδράνειας.

"Δεν μπορεί να υπάρξει κανένα σύστημα χωρίς εξετάσεις"

* Μήπως όμως θα μπορούσε κανείς να επιχειρήσει τη βελτίωση του σημερινού συστήματος;

Είμαι βαθιά πεισμένος ότι το σύστημα των Πανελλαδικών δεν έχει κανένα περιθώριο βελτίωσης με τρόπο τέτοιο που να παίξει ουσιαστικό εκπαιδευτικό ρόλο. Να σας πω ορισμένες από τις παθογένειες του; Παρά τις πολύ φιλότιμες προσπάθειες κάποιων εκπαιδευτικών, η Γ’ Λυκείου δεν παίζει κανέναν ουσιαστικό εκπαιδευτικό ρόλο. Μετά τον Μάρτιο ελάχιστοι μαθητές παρακολουθούν μαθήματα στο σχολείο, μιας και έχουν μεθοδεύσει να «μετράνε» οι απουσίες. Η κατάσταση αυτή έχει ήδη τραυματίσει σοβαρά και την εκπαιδευτική λειτουργία της Β’ Λυκείου η οποία ολοένα και χειροτερεύει.

Οι θεσμοί της παραπαιδείας έχουν μετατραπεί σε οργανικό μέρος του εκπαιδευτικού συστήματός μας.

Η εγκυρότητα της γνώσης που τα παιδιά αποκτούν βασίζεται στην παπαγαλία και στην αλγοριθμοποίηση: δηλαδή η διαδικασία μετάδοσης της γνώσης έχει ως αποκλειστικό στόχο την επιτυχία στις εξετάσεις. Ακόμη, μόνον το 25% των φοιτητών πάει εκεί που έχει δηλώσει στις 5 πρώτες επιλογές και 17% εισέρχεται με βαθμό κάτω της βάσης, ενώ ανάλογο ποσοστό μένει έξω από τα ΑΕΙ γιατί δεν υπάρχουν θέσεις εκεί που θέλει να σπουδάσει και ενώ έχουν πάρει αρκετά ικανοποιητικούς βαθμούς.

Γι’ αυτό και εμείς λέμε ότι το συγκεκριμένο σύστημα των Πανελλαδικών θα καταργηθεί. Όποιοι λένε ότι εμείς είπαμε πως θα καταργηθούν οι εξετάσεις το κάνουν εκ του πονηρού μιας και γνωρίζουν ότι δεν μπορεί να υπάρξει κανένα σύστημα χωρίς εξετάσεις.

* Η κριτική έχει εστιαστεί στην εξέταση του Ιανουαρίου. Τι απαντάτε;

Το να έχεις τη δυνατότητα να ελέγχεις στα μέσα του χρόνου αν ο τρόπος που διαβάζεις είναι σωστός, να μπορεί ο εκπαιδευτικός να ελέγχει πόσο αποτελεσματικός είναι ο τρόπος διδασκαλίας του, να μπορούν οι γονείς να έχουν μια αίσθηση για την κατάσταση των παιδιών τους, είναι πάντα κάτι εκπαιδευτικά πολύ σημαντικό. Πόσο μάλλον που εμείς προτείνουμε ο βαθμός του Ιανουαρίου να «μετράει» μόνον όταν βελτιώνει τον βαθμό του Ιουνίου. Όλα αυτά είναι σαφέστατα. Ο εστιασμός της κριτικής μόνον σε αυτό το σημείο είναι βολικό άλλοθι, μιας και πολλοί δεν θέλουν να εμπλακούν στη συζήτηση για το Λύκειο και τη νέα δομή μαθημάτων. Και δεν το θέλουν γιατί γνωρίζουν ότι τότε θα αναγκαστούν να αναγνωρίσουν πως το σχέδιο μας ανοίγει τη μοναδική στις σημερινές συνθήκες προοπτική για την αναβάθμιση του Λυκείου.

* Θεωρείτε ότι το σύστημα της εξωτερικής αξιολόγησης των μαθητών σε όλη τη διάρκεια της Γ’ Λυκείου δεν θα αυξήσει τον ανταγωνισμό;

Οι μαθητές της Γ’ Λυκείου θα συνεχίσουν να αξιολογούνται από τους καθηγητές τους ως προς τη συμμετοχή τους στο μάθημα μέσα στην τάξη, συμπεριλαμβανομένων και των εργασιών που καλό θα είναι να γίνονται σε ομάδες, γιατί μαθαίνει κανείς πολλά όταν δουλεύει ομαδικά. Τι αλλάζει; Αποφορτίζοντας την πίεση μαθητών και οικογενειών προς τον καθηγητή για μεγάλο βαθμό και θωρακίζοντας το δίκαιο και αδιάβλητο της αξιολόγησης, λέμε ότι η βαθμολόγηση των διαγωνισμάτων του Ιανουαρίου και των ερευνητικών και δημιουργικών εργασιών θα γίνεται από καθηγητή από άλλα σχολεία. Αυτό θα δημιουργήσει νέο κλίμα και στις σχέσεις των εκπαιδευτικών με τους μαθητές μέσα στην τάξη, κλίμα απαλλαγμένο από αντιπαραθέσεις και στείρους ανταγωνισμούς. Κάθε άλλο παρά, λοιπόν, θα αυξήσει τον ανταγωνισμό των μαθητών. Θα ανοίξει ουσιαστικά την οδό της δημιουργικής άμιλλας που πρέπει να υπάρχει.

Παγιωμένες πρακτικές και νοοτροπίες, όπως η παπαγαλία και η παραπαιδεία στο Λύκειο, μπορούν να σπάσουν, κύριε υπουργέ;

Οι αλλαγές στη δομή του Λυκείου συνοδεύονται από αλλαγές στις πρακτικές διδασκαλίας και αξιολόγησης που κινούνται ακριβώς αντίθετα από ό,τι ευνοεί την παραπαιδεία και την παπαγαλία. Για να το πω πιο απλά, στο Λύκειο πλέον δεν θα αξιολογείται η ικανότητα των μαθητών στην απομνημόνευση, στη λεγόμενη παπαγαλία. Η μορφή των ερωτήσεων στις εξετάσεις του Ιανουαρίου θα απαιτεί το αντίθετο της απομνημόνευσης, δηλαδή την πραγματική γνώση και την κριτική σκέψη. Θα καθιστά, δηλαδή, την απομνημόνευση άτοπη.

Η εξάωρη διδασκαλία του κάθε μαθήματος θα δίνει τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να μην πιέζονται για την κάλυψη της ύλης, θα δίνει τη δυνατότητα να γίνονται περισσότερες επαναλήψεις. Εμείς θα προτείνουμε να μένουν ανοιχτά τα σχολεία για περισσότερες ώρες για μόνον τους μαθητές, ώστε να συνεργάζονται για τις εργασίες τους και, γενικά, να επανοικειοποιηθούν τον χώρο του σχολείου. Ένα σχολείο δεν πρέπει να αφήνει χώρο στην παραπαιδεία. Ένας δημιουργικός μαθητής δεν γίνεται ποτέ «παπαγάλος».

Το Λύκειο που προτείνετε θα ανεβάσει και το κόστος στον προϋπολογισμό. Πώς θα το «καλύψετε»;

Ακούω αυτό το επιχείρημα, ως πρώτη -αντανακλαστική, θα έλεγα- αντιπολιτευτική φράση ορισμένων κομμάτων που με τις πολιτικές τους δημιούργησαν κοστοβόρες παθογένειες στην Παιδεία, έχουν ανοίξει διάπλατα τις πόρτες της παραπαιδείας, έχουν εκτινάξει στα 2 δισ. ευρώ το κόστος κάθε φουρνιάς υποψηφίων για τις ελληνικές οικογένειες. Η δική μας αντίληψη είναι ο εξορθολογισμός των δαπανών και η ορθή διοχέτευση των πόρων.

Η Παιδεία για την κυβέρνηση αυτή είναι προτεραιότητα και ως προς τη βελτίωσή της και ως προς την οικονομική στήριξή της. Και ό,τι απαιτείται να δοθεί στην εκπαίδευση, θα δοθεί.

Εξ αποστάσεως εκπαίδευση

* Πώς θα επιτευχθεί η σύνδεση των Γενικών και Επαγγελματικών Λυκείων, δηλαδή αυτό που ονομάζετε «πολυκλαδικότητα»;

Σε αυτή τη φάση διατηρούνται οι διακριτές δομές ΓΕΛ και ΕΠΑΛ, αλλά καθιερώνεται η μεταξύ τους επικοινωνία. Η πολυκλαδικότητα δίνει τη δυνατότητα σε όποιους μαθητές της Γ’ Λυκείου το επιθυμούν να μπορούν να παρακολουθούν μαθήματα του ΕΠΑΛ είτε διά ζώσης -εφόσον τα δύο σχολεία συστεγάζονται- είτε μέσω ειδικής πλατφόρμας που χρησιμοποιείται στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

* Ποιες είναι οι επιλογές για όσους δεν θέλουν να ακολουθήσουν τον δρόμο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης;
Ο μαθητής του Γενικού Λυκείου που δεν θέλει να εισαχθεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, θα παρακολουθεί κανονικά τα μαθήματα της Γ’ Λυκείου, επιλέγοντας να εξεταστεί σε τρία μαθήματα. Μόνο υποχρεωτικό μάθημα είναι η Νέα Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία. Τα υπόλοιπα δύο μαθήματα επιλέγονται ελεύθερα, ανάλογα με τις κλίσεις ή τα επαγγελματικά σχέδια του μαθητή. Μπορεί, για παράδειγμα, να επιλέξει Πληροφορική, Ξένες Γλώσσες, Ελεύθερο και Γραμμικό Σχέδιο, Μουσική κ.λπ. Μπορεί επίσης να επιλέξει και μάθημα από τα ΕΠΑΛ, όπως είναι η Λογιστική, καθώς για πρώτη φορά καθιερώνεται αυτός ο «αλληλοδανεισμός» μαθημάτων.

Εθνικό Σύστημα Επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών

* Έχετε προαναγγείλει δομές στήριξης του εκπαιδευτικού έργου. Ποιες θα είναι αυτές;

Η αναβάθμιση του Λυκείου δεν είναι δυνατόν να επιτύχει αν η Πολιτεία δεν ανταποκριθεί με σοβαρό τρόπο στις υποχρεώσεις της απέναντι στους εκπαιδευτικούς. Και πρώτα απ’ όλα σε θέματα επιμόρφωσης. Κλειδί για την επιτυχία του συστήματος είναι οι εκπαιδευτικοί μας. Και πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τους δώσουμε σύγχρονα προγράμματα σπουδών, νέα βιβλία και συνεχείς και σοβαρές επιμορφώσεις. Γι’ αυτό και θα ανακοινώσουμε το νέο Εθνικό Σύστημα Επιμόρφωσης -και διά ζώσης και μέσω των νέων τεχνολογιών- και σημαντικές καινοτομίες στις δομές εκπαιδευτικής στήριξης. Στόχος μας είναι η συνέργεια αυτών των υποστηρικτικών δομών. Θέλω να επισημάνω εδώ ότι τους εκπαιδευτικούς τους εμπιστευόμαστε γιατί στη συντριπτική τους πλειονοψηφία όλα τα χρόνια της κρίσης έχουν στηρίξει με εντυπωσιακό τρόπο την εκπαίδευση στη χώρα και θα τους στηρίξουμε στο έργο τους με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο.

* Οι αλλαγές που εξαγγείλατε για το Λύκειο χρειάζονται εκπαιδευτικούς να τις «δουλέψουν» για να πετύχουν, να «ψηθούν» μαζί τους. Αυτό σηματοδοτεί την πάγια ανάγκη μόνιμων διορισμών. Θα γίνουν;

Οι μόνιμοι διορισμοί εκπαιδευτικών είναι αναγκαιότητα που εμείς αναγνωρίζουμε από την πρώτη στιγμή, αλλά αυτό όπως ξέρετε, δεν εξαρτάται μόνο από την ελληνική κυβέρνηση. Για πρώτη φορά και μετά από δικές μας παρεμβάσεις έγινε κατορθωτό να παραδεχτούν και οι θεσμοί αυτή την ανάγκη και μάλιστα σε γραπτό κείμενο. Προγραμματίζουμε, λοιπόν, σημαντικό αριθμό διορισμών μέσα στην επόμενη τριετία, οπότε και οι αλλαγές στο Λύκειο θα έχουν ολοκληρωθεί και θα έχουν ενσωματωθεί πλήρως, με τον ρόλο των εκπαιδευτικών αναβαθμισμένο και τις συνθήκες άσκησης του λειτουργήματός τους βελτιωμένες με υποστηρικτικές δομές.