ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΤΣΕΚΕΡΗ
Την ώρα που δύο πολύ σοβαρά κοινωνικά μέτωπα -η πώληση του ΟΤΕ και η εφαρμογή του νόμου πλαίσιο για τα ΑΕΙ- είναι ανοιχτά, από τις κυριακάτικες εφημερίδες πληροφορούμαστε ότι το ΠΑΣΟΚ εγκαταλείπει την αριστερή στροφή, προσανατολιζόμενο εκ νέου στον "ρεαλισμό" και τον "μεσαίο χώρο".
Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καταλληλότερη στιγμή για κάτι τέτοιο. Το ΠΑΣΟΚ ομολογεί έμμεσα ότι οι δηλώσεις της Λούκας Κάτσέλη για τον δημόσιο χαρακτήρα του ΟΤΕ εντάσσονται στην κατηγορία "λέμε καμιά μ...κία να περνάει η ώρα", ενώ δια της Άννας Διαμαντοπούλου σπεύδει να στηρίξει τον νόμο πλαίσιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, υποδεικνύοντας στην πανεπιστημιακή κοινότητα να κάτσει φρόνιμα.
Αλλά γιατί αυτό είναι στροφή στον "μεσαίο χώρο"; Και τι ζόρι τραβάει ο "μεσαίος χώρος" με το να είναι γερμανικός ο ΟΤΕ και να έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα η δημόσια εκπαίδευση;
Στην πολιτική "ρεαλισμός" σημαίνει να αποδέχεσαι ως δεδομένη μια κατάσταση από την οποία κάποιοι βγάζουν πολλά λεφτά βλάπτοντας το κοινωνικό σύνολο. Η λογική του "ρεαλισμού" λέει ότι αυτή την κατάσταση δεν μπορείς να την αλλάξεις, μπορείς όμως να υπόσχεσαι ότι θα τη διαχειριστείς καλύτερα από τους πολιτικούς σου αντιπάλους.
Επειδή κάτι τέτοιο από μόνο του είναι εξαιρετικά μίζερο ως πολιτική προοπτική, οφείλεις να το εμπλουτίζεις με διάφορες γενικότητες, όπως "σχέδιο για τον τόπο", "όραμα για μέλλον", "αίσθημα ευθύνης", "σεβασμός στο περιβάλλον". Αν είσαι αντιπολίτευση, πρέπει επίσης να προσπαθείς να καρπωθείς τη φθορά της κυβέρνησης.
Η τακτική αυτή είναι πολύ ευέλικτη γιατί επιτρέπει στην αντιπολίτευση να διαφωνεί με την κυβέρνηση, χωρίς να διαφωνεί ευθέως με την κυβερνητική πολιτική. Είναι πολύ απλό: Βγαίνεις και λες "η πολιτική σας είναι αποσπασματική, χωρίς σχέδιο και όραμα για τον τόπο". Και έτσι αφήνεις να εννοηθεί ότι και εσύ την ίδια κυβερνητική πολιτική θα ασκούσες πάνω-κάτω, αλλά, εφ' όσον υπάρχει "σχέδιο και όραμα", είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα.
Από την άλλη η κυβέρνηση μπορεί πάντοτε να κατηγορεί την αντιπολίτευση ότι "εμμένει στην άρνηση και την εύκολη καταγγελία", ότι "δεν αντιλαμβάνεται τις μεγάλες προκλήσεις", ότι δεν έχει "σχέδιο και όραμα για τον τόπο".
Όσοι αρκούνται σε αυτό το επίπεδο αντιπαράθεσης, όσοι κουράζονται να σκεφτούν λίγο πιο σύνθετα, όσοι αποδέχονται ότι δεν υπάρχουν απαντήσεις έξω από το πλαίσιο που ορίζει ο "ρεαλισμός", συγκροτούν τον περίφημο "μεσαίο χώρο", δηλαδή το κομμάτι της κοινωνίας που παραμένει ξεκομμένο από την κριτική σκέψη.
Ο "μεσαίος χώρος" δεν έχει την παραμικρή αυταπάτη ότι όλοι είναι ίδιοι, καθώς και ότι τα πράγματα, όσο άσχημα και αν είναι σήμερα, αύριο θα είναι χειρότερα. Αλλά έστω και σε μια κατάσταση απάθειας και μειωμένων προσδοκιών προσαρμόζεται, διότι αυτό επιτάσσει ο "ρεαλισμός", που είναι η κυρίαρχη ιδεολογία.
Μέσα από αυτή την κυρίαρχη όσο και ρευστή ιδεολογία του "ρεαλισμού", έχουν περάσει, περισσότερο ή λιγότερο ανώδυνα, αλλαγές καθοριστικής σημασίας για την κοινωνία, όπως η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, η εκχώρηση του δημόσιου πλούτου, η υπονόμευση του ασφαλιστικού συστήματος.
Ως κόμμα εξουσίας, το ΠΑΣΟΚ έχει ενσωματωθεί πλήρως στον "ρεαλισμό" και στην πολιτική "μεσαίου χώρου". Αυτό όμως είναι ένα πεδίο, στο οποίο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη Νέα Δημοκρατία, γιατί, όσο μεγάλη και αν είναι η κυβερνητική φθορά της τελευταίας, τα αποθέματα φθοράς που κουβαλάει το ΠΑΣΟΚ μετά από οκτώ χρόνια διακυβέρνησης Σημίτη είναι ακόμα μεγαλύτερα. Το παράδοξο είναι ότι όσο το ΠΑΣΟΚ χάνει από τη Δεξιά στο πεδίο της αφόρητης κοινοτοπίας και των γενικοτήτων, τόσο στρέφεται προς την αριστερά, ζητώντας "προγραμματικές συγκλίσεις των προοδευτικών δυνάμεων, για να ηττηθεί η Δεξιά και η συντήρηση". Και αυτό παρά το γεγονός ότι, σε αντίθεση με τις διαφορές ΠΑΣΟΚ - Δεξιάς, οι διαφορές ΠΑΣΟΚ - Αριστεράς σε καθοριστικής σημασίας κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα είναι κάτι παραπάνω από εμφανείς.
Ακριβώς γύρω από αυτά τα ζητήματα, την εργασία, την παιδεία, τον δημόσιο χώρο, το κοινωνικό κράτος, θα προκύψει η ανασυγκρότηση του πολιτικού σκηνικού, είτε το ΠΑΣΟΚ το θέλει είτε όχι. Άλλη εναλλακτική δεν υπάρχει, εκτός αν θεωρούμε εναλλακτική το να στραφεί και η Αριστερά προς τον "ρεαλισμό" και τον "μεσαίο χώρο", ειδικά τώρα που οι πολίτες εγκαταλείπουν τον "ρεαλισμό" και τον "μεσαίο χώρο" στρεφόμενοι προς την αριστερά.
Τίποτα δεν θα μας εμπόδιζε τότε να προχωρήσουμε σε προγραμματικές συγκλίσεις χωρίς περιεχόμενο, ώστε να ηττηθεί η "συντήρηση" και να αντικατασταθεί από μια άλλη ολόιδια. Μπορεί μια τέτοια εξέλιξη να μην είχε την παραμικρή επίδραση πάνω στην κοινωνία, θα ικανοποιούσε όμως το όραμα πολλών για μια Αριστερά που θα ακυρώσει επιτέλους τον εαυτό της, για να προωθήσει στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό μερικά στελέχη της.
