Η παρούσα διεθνής οικονομική κρίση καταδεικνύει την παταγώδη αποτυχία της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και των επιστημονικοφανών θεωρητικών παραδοχών της. Πρόκειται για μια πολιτική που άφηνε ασύδοτες τις αγορές κρατώντας για το κράτος το ρόλο του εγγυητή αυτής της ασυδοσίας. Παράλληλα, η νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική κατέστρεφε συστηματικά το κοινωνικό κράτος και τον δημόσιο πλούτο, παραδίδοντας στην κερδοσκοπία και τον τζόγο υπαρκτές κοινωνικές ανάγκες όπως οι ανάγκες για στέγαση, ασφάλιση, υγεία, παιδεία κλπ.
Η ασύδοτη κίνηση των χρηματοπιστωτικών κεφαλαίων είχε ως αποτέλεσμα την άντληση υπερκερδών κατά τον κερδοσκοπικό τζόγο των αγορών η οποία στέρησε πόρους, απαραίτητους για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Τα υπερκέρδη των χρηματοπιστωτικών κεφαλαίων τις προηγούμενες δεκαετίες είτε κατέστρεψαν είτε περιόρισαν την παραγωγική βάση των κοινωνικών σχηματισμών στους οποίους τα κεφάλαια αυτά έδρασαν ανεξέλεγκτα. Αυτό αποτελεί την αθέατη αλλά ίσως ουσιαστικότερη διάσταση της κρίσης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι συνέπειες αναμένονται οδυνηρές για τον κόσμο της εργασίας σε ολόκληρο τον κόσμο (κίνδυνος μακροχρόνιας υποχώρησης των ρυθμών ανάπτυξης, αύξηση της ανεργίας και του πληθωρισμού, παραπέρα επιδείνωση της εισοδηματικής κατάστασης των λαϊκών στρωμάτων, παρατεταμένη ένταση της εσωτερικής και της διεθνούς αστάθειας και αβεβαιότητας).
Ο πακτωλός των δις κρατικής χρηματοδότησης με την οποία οι κυβερνήσεις (συντηρητικές και κεντρώες-'σοσιαλδημοκρατικές') επιχειρούν να αντιμετωπίσουν την παρούσα κρίση καταδεικνύει ότι τα επιχειρήματα που πρόβαλαν οι υπέρμαχοι του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού ενόψει του αιτήματος των δυνάμεων της Αριστεράς για γενναία αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου και χρηματοδότηση ενός εύρωστου κοινωνικού κράτος - ότι δεν υπάρχουν χρήματα για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών ή ότι αν υπάρχουν δεν πρέπει να δαπανούνται για να παρεμβαίνει το κράτος στην αγορά, γιατί μια τέτοια παρέμβαση είναι αντιαναπτυξιακή - ήταν απλώς ιδεολογήματα που διασφάλιζαν τα κέρδη του κεφαλαίου παραχωρώντας στην κερδοσκοπία τις υπαρκτές κοινωνικές ανάγκες. Το ότι ξαφνικά βρίσκονται όλα αυτά τα χρήματα καθώς και η θέληση να δαπανηθούν για τη στήριξη των ιδιωτικών τραπεζών καταδεικνύει ότι το αν υπάρχουν ή όχι χρήματα είναι ζήτημα ταξικό αφού η απάντησή του εξαρτάται από το ποια ταξικά συμφέρονται καλούνται να υπερασπιστούν τα χρήματα αυτά.
Πολιτικές δυνάμεις (συντηρητικές και μεταλλαγμένες 'σοσιαλοδημοκρατικές') που μέχρι χθες κατηγορούσαν ως ξεπερασμένες και ανεδαφικές τις αντιλήψεις της Αριστεράς για την ανάγκη κοινωνικού ελέγχου και σχεδιασμού σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας, σήμερα, αποφασίζουν κρατικές παρεμβάσεις και ενισχύσεις για να καλύψουν τις ζημιές των ιδιωτικών τραπεζών. Το ίδιο το γεγονός αυτής της επαμφοτερίζουσας πολιτικής ιδιωτικοποιήσεων των κερδών και κρατικοποιήσεων των ζημιών καταδεικνύει την ταξικότητα των συναφών επιλογών. Πρόκειται για πολιτικές επιλογές που υπερασπίζονται με κάθε τρόπο και εντελώς απροκάλυπτα τις δυνάμεις του κεφαλαίου, και καταβαραθρώνουν εισοδηματικά, κοινωνικά και πολιτισμικά τους εργαζόμενους, τους ανέργους, τη νεολαία και τους συνταξιούχους.
Οι προτάσεις μας
Οι προηγούμενες δεκαετίες της απίστευτης κερδοφορίας των ιδιωτικών τραπεζών (αλλά και άλλων μερίδων του κεφαλαίου), για τις δυνάμεις της εργασίας ήταν περίοδος σκληρής λιτότητας και ραγδαίας επιδείνωσης των εισοδημάτων τους. Το μάρμαρο της παρούσας οικονομικής κρίσης δεν πρέπει να το (ξανα)πληρώσουν οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι και η νεολαία.
Να πάψει πια η πολιτική που ξεπουλάει τη δημόσια περιουσία και καθιστά τις κοινωνικές ανάγκες (στέγαση, ασφάλιση, υγεία, παιδεία, μεταφορές, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες κλπ) πεδίο κερδοσκοπικής εκμετάλλευσης. Οι τράπεζες δεν μπορεί να υποκαθιστούν το κοινωνικό κράτος ή την αδυναμία των κυβερνήσεων να ασκούν κοινωνική πολιτική. Δεν μπορούν να είναι οι τράπεζες η λύση στην αδυναμία των κυβερνήσεων να ασκούν κοινωνική πολιτική για τη στέγη, για την εκπαίδευση, για την υγεία.
Ο δημόσιος έλεγχος και η δημόσια ιδιοκτησία των Τραπεζών, ο επαναπροσανατολισμός του ρόλου τους με αναπτυξιακά και κοινωνικά κριτήρια δεν είναι απειλή, αλλά απαραίτητη στρατηγική επιλογή. Τα ευρωπαϊκά σχέδια, έμπνευσης Γκόρντον Μπράουν, με τα οποία επιχειρείται «πάσει θυσία» να διασωθεί το τραπεζικό κεφάλαιο σε βάρος των εργαζόμενων-φορολογουμένων, συνιστούν τον έσχατο παραλογισμό, ενώ θα τινάξουν στον αέρα προϋπολογισμούς και νομίσματα. Αυτό που χρειάζεται σήμερα η Ελλάδα και η Ευρώπη είναι μια νέα στρατηγική κρατικοποίησης του τραπεζικού συστήματος, και η ριζική αλλαγή προσανατολισμού του με αναπτυξιακά και κοινωνικά κριτήρια.
Η Ελλάδα, για να σταθεί όρθια στην οικονομική θύελλα, πρέπει να προχωρήσει σε μια μεγάλη ριζοσπαστική προοδευτική στροφή γενναίας αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου και κοινωνικής αναδιάρθωσης της παραγωγικής της βάσης.
Το προσχέδιο προϋπολογισμού του 2009 που κατέθεσε η κυβέρνηση αυξάνει την φορολογία των λαϊκών στρωμάτων και μειώνει τις δημόσιες επενδύσεις, πράγμα που καθιστά πιο επώδυνες τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης για τα λαϊκά στρώματα. Προτείνουμε ένα νέο προϋπολογισμό αντίστασης στην οικονομική κρίση και διεξόδου που θα περιλαμβάνει:
· Φορολογικές ελαφρύνσεις για τα πλατειά λαϊκά στρώματα.
· Στήριξη και ουσιαστική ενίσχυση των μισθών και συντάξεων.
· Ένα νέο μεγάλο και παραγωγικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων .
Προτείνουμε, ως πρώτο βήμα, την ανάκτηση από το δημόσιο του πλειοψηφικού πακέτου της Εθνικής Τράπεζας και την ενίσχυση του ρόλου του δημόσιου Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και της ΑΤΕ. Με πυρήνα αυτές τις τράπεζες πρέπει να ασκηθεί μια νέα χρηματοπιστωτική πολιτική με κοινωνικά κριτήρια που θα έχει ως επίκεντρο τη συγκράτηση και μείωση των επιτοκίων, και την ουσιαστική προστασία των δανειοληπτών.
Για τις προτάσεις του ΠΑΣΟΚ
Ο κ. Γ. Παπανδρέου ανακάλυψε τελευταία την ανάγκη «νέας συμφωνίας» (new deal) ενώ πρόσφατα ψήφιζε μαζί με τον κ. κ. Καραμανλή τη «μεταρρυθμιστική» Συνθήκη της Λισαβόνας που συνιστούσε σε Ελλάδα και Ευρώπη το θρίαμβο των τραπεζιτών και του νεοφιλελευθερισμού. Η «νέα συμφωνία» του κ. Γ. Παπανδρέου μέσω της οποίας θα βγουν από κοινού κερδισμένοι εργαζόμενοι, κράτος και επιχειρηματίες ελίτ, επιχειρεί να «τετραγωνίσει τον κύκλο». Η συνήθης κατάληξη τέτοιων προτάσεων είναι ο θρίαμβος των μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων σε βάρος του κόσμου της εργασίας και του δημοσίου. Ο κ. Παπανδρέου απλώς θέλει να κάνει ομελέτα χωρίς να σπάσει αυγά. Άτοπον !
Άκης Μπαδογιάννης
