Ανοιχτό γράμμα στον άγγλο δραματουργό Χάρολντ Πίντερ για τα «απίστευτα» του πλανήτη μας
ΜΑΡΙΟΣ ΠΛΩΡΙΤΗΣ
Αγαπητέ κύριε,
Διάβασα σ' ένα ελληνικό περιοδικό ένα οργισμένο άρθρο σας με τον τίτλο:
«Αποκλείεται να έχει συμβεί»1.
Αυτό που θεωρείτε πως «αποκλείεται» είναι οι πολλαπλές φρικαλεότητες σ' όλα τα πλάτη της Γης. Δεν πιστεύετε τα μάτια και τ' αφτιά σας πως «έγιναν πραγματικά όλα αυτά» από τον σφαγιασμό μισού εκατομμυρίου «κομμουνιστών» στην Ινδονησία το 1965 ως τον «διωγμό των Κούρδων της Τουρκίας (που) έφτασε σε επίπεδο γενοκτονίας», απ' τα εγκληματικά πραξικοπήματα στη Νότια Αμερική ως την «τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 (που) «ήταν μια βάναυση και κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου που εξακολουθεί να ισχύει» και ως την καταστροφή της Αϊτής απ' τον Ντυβαλιέ και τους διαδόχους του.
Και αναρωτιέστε:
«Πράγματι οι ΗΠΑ, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ενέπνευσαν, επιδότησαν, υποστήριξαν και ενίσχυσαν όλα αυτά;».
Η απάντησή σας και όλου του κόσμου και της Ιστορίας πια είναι, φυσικά, καταφατική. Και σαρκαζετε την «εγωλατρεία» της Αμερικής, που «κατάφερε να είναι ερωτευμένη με τον εαυτό της»... που «στηρίζεται απόλυτα στην οικονομική και στρατιωτική υπεροχή της και δεν τη νοιάζει να το δηλώνει ξεκάθαρα»... και που έχει «διαπράξει στον κόσμο εγκλήματα συστηματικά, διαρκή, αμετανόητα και πλήρως αποδεδειγμένα, αλλά κανείς δεν μιλά γι' αυτά», ακριβώς επειδή οι ΗΠΑ έχουν τη δύναμη και, με τη δύναμή τους, επιβάλλουν σιωπή στους άλλους.
Το άρθρο σας είναι πολιτικά και ανθρώπινα ευαίσθητο όσο και γλαφυρό (πώς μπορούσε να 'ταν αλλιώς;). Αλλά επιτρέψτε σε κάποιον που η χώρα του γνώρισε αυτές τις πρακτικές να σας θυμίσει μια κοινοτοπία: Η μισή αλήθεια αποτελεί ένα άλλο ψέμα.
Δεν ισχυρίζομαι πως εσείς λέτε σκόπιμα ψέματα αν και θα είχατε τη δικαιολογία πως οι ίδιες οι Μούσες, που σας προστατεύουν ως δραματουργό διαπρεπή, δεν είχαν διστάσει να δηλώσουν στον Ησίοδο:
«Ξέρουμε ψέματα πολλά να λέμε όμοια μ' αλήθειες» («Ιδμεν ψεύδεα πολλά λέγειν ετύμοισιν όμοια»2).
Ισα - ίσα, όσα γράφετε είναι αληθέστατα και πασίγνωστα. Αλλά η δίκαιη αγανάκτησή σας για την πολιτεία των ΗΠΑ, μοιάζει να έσβησε απ' τη μνήμη σας την πλήρη αλήθεια για τον εξολοθρεμό λαών και ατόμων.
Ποια είναι αυτή η «πλήρης αλήθεια», το ξέρετε, αλλά το ξαστοχάτε: η Αμερική δεν έχει εφεύρει την εγωλατρεία και την αλαζονεία, που επιτρέπουν κάθε είδους εγκλήματα. Ολα τα μεγάλα, πολυδύναμα κράτη της Ιστορίας έχουν υποπέσει σ' αυτό το αμάρτημα της Υβρης. Και βέβαια, η δική σας χώρα έχει βαρύτατο ποινικό μητρώο στον τομέα αυτόν.
Αλλά για να μη με νομίσετε μισαλλόδοξο, σπεύδω να πω ότι και οι δικοί μας «ένδοξοι πρόγονοι» είχαν μπολιαστεί από τον αλαζονικό ιό και το πλήρωσαν πανάκριβα.
Το πάθημα των Περσών που «εξαργύρωσαν» την ύβρη τους με τη συντριβή τους στον Μαραθώνα και τη Σαλαμίνα, δίδαξε τίποτα στους Ελληνες; Και οι Αθηναίοι, μεγάλη δύναμη πια, πολιτική, στρατιωτική, πολιτιστική δεν δείχθηκαν αλαζονικοί και πλεονέκτες απέναντι στους συμμάχους τους, για να καταλήξουν στον Πελοποννησιακό πόλεμο και στην κατάρρευση του κλέους και του μεγαλείου τους; Το ίδιο δεν έπαθε και η Σπάρτη, που τους διαδέχθηκε στον θρόνο της μεγαλοδυναμίας; Και οι Ρωμαίοι κοσμοκράτορες δεν είδαν το imperium τους να γκρεμίζεται, εξαιτίας της δικής τους αλαζονείας και αρπακτικότητας;
Ή μήπως υστέρησαν σ' αυτά τα θανατερά «λάθη» οι μεγάλες δυνάμεις των μεταγενέστερων χρόνων; Η κατάκτηση νέων χωρών και η αποικιοκρατία, που «αναβάθμισαν» σε «αυτοκρατορίες» την Ισπανία και την Πορτογαλία, την Αγγλία και τη Γαλλία, την Ιταλία και τη Γερμανία αργότερα, δεν στοίχισαν όχι εκατοντάδες χιλιάδες αλλά εκατομμύρια ζωές, δεν έστησαν το αποτρόπαιο δουλεμπόριο, δεν μετατρέψανε τόσες και τόσες χώρες ελεύθερων ανθρώπων σε προτεκτοράτα και σε σκλαβοπάζαρα των «μεγάλων» κάθε εποχής;
Πριν 480 χρόνια κιόλας, ο μεγάλος φιλόσοφος και πολιτικός σας Thomas Moore στηλίτευε στην «Ουτοπία» του την «απληστία, την κενοδοξία, τη συμφεροντολογία που βασιλεύουν στα ανακτοβούλια», τότε όπως και τώρα. Κι όταν μιλούσε για «συνωμοσία των πλουσίων που κάνουν μια χαρά τις δουλειές τους, πίσω απ'λαμπερό όνομα της δημοκρατίας», δεν προφήτευε τη συνωμοσία των πλουσίων χωρών, που θύουν και απολύουν στο όνομα του διεθνούς δικαίου και της παγκόσμιας τάξης, παλιάς και νέας;
Οι σημερινές φρικαλέες γενοκτονίες έχουν τίποτα να ζηλέψουν απ' τις γενοκτονίες αιώνων στην Αφρική, στην Αμερική, στην Ασία... απ' τις γενοκτονίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της «δημοκρατικής» Τουρκίας, της Σοβιετικής Ρωσίας, της φασιστικής Ιταλίας, της χιτλερικής Γερμανίας;
Γράφετε σ' ένα σημείο του άρθρου σας:
«Και πρέπει να πούμε πως, επειδή πίσω απ' όλα αυτά κρύβεται η ανάγκη της απόλυτης οικονομικής κυριαρχίας, αν κάποιος αγαθός άνθρωπος τύχει να σηκώσει κεφάλι, θα πρέπει να φάει μια κλωτσιά στα δόντια. Είναι απόλυτα λογικό. Η αγορά πρέπει να υπερισχύσει και θα υπερισχύσει».
Ούτε λόγος! Κι έτσι ήταν πάντα η αγορά uber alles! Ενας ινδός ηγέτης του αντιαποικιακού αγώνα τον 19ο αιώνα, ο Αχμέντ Μαουλέβι, έγραφε:
«Για να πλουτίσει ένας βιομήχανος του Λάνκαστερ (της Αγγλίας), πρέπει στην Ινδία να πεθάνουν μισό εκατομμύριο άνθρωποι από την πείνα».
Σήμερα άλλαξαν απλώς οι τόποι και οι αριθμοί...
Αγαπητέ κύριε,
Ελπίζω πως δεν θα θεωρήσετε ότι ανατρέχοντας στα τερατουργήματα του παρελθόντος και των παρελθόντων κοσμοκρατόρων, θέλω να δικαιολογήσω ή να ελαφρύνω τα κακουργήματα των παρόντων «πλανηταρχών». Κάθε άλλο, βέβαια το δικό μου παρελθόν (που το αγνοείτε, φυσικά) μαρτυρεί για το αντίθετο. Θέλω μόνο να θυμίσω πως οι ΗΠΑ είχαν μεγάλους δασκάλους κι έμαθαν άριστα το μάθημά τους και το εφαρμόζουν κατά γράμμα στη ράχη των άλλων.
Ο μέγιστος συνάδελφός σας και συμπατριώτης σας, ο Σαίξπηρ, έχει πει:
«Είναι υπέροχο να 'χεις δύναμη γίγαντα, μα είναι τυραννία να τη μεταχειρίζεσαι σαν γίγαντας»3.
Ομως το ξέρετε αποτελεί αναπότρεπτη νομοτέλεια, η δύναμη (και οι μεγάλες δυνάμεις) να φτάνει σε κατάχρηση της δύναμης, σε τυραννία , και η κατάχρηση της δύναμης να οδηγεί, αργά ή γρήγορα, στης δύναμης την κατάρρευση.
Αιώνες κι αιώνες, ακούμε τον Αισχύλο να προειδοποιεί με το στόμα του φαντάσματος του Δαρείου:
«Η αλαζονεία ανθίζοντας
μεστώνει της καταστροφής το στάχυ, και κατόπι
θερίζει τρύγο θλιβερό, με πόνο και με δάκρυ»4
Αλλά και η αλαζονεία πάσχει από αμνησία (κακοήθη, μάλιστα) για τα παθήματα των ομολόγων της. Και στο μεταξύ, ο πόνος και τα δάκρυα είναι η κοινή μοίρα των «μικρών» λαών, που δοκιμάζουν τα- και δοκιμάζονται από τα έργα της και την εγωλατρεία της.
Τελειώνετε το άρθρο σας με δυο πολύ «ρεαλιστικές» παραγράφους:
«Σήμερα, όλοι έχουν την τάση να λένε: "Ελα τώρα, όλα αυτά είναι περασμένα ξεχασμένα. Κανείς δεν ενδιαφέρεται πια. Απλώς, το πράγμα δεν λειτούργησε, αυτό είναι όλο. Ολοι ξέρουμε τι είναι οι Αμερικανοί, αλλά σταμάτα πια να είσαι αφελής. Ετσι είναι ο κόσμος, τίποτα δεν μπορούμε να κάνουμε και, στο κάτω κάτω, γαμώ το, ποιος σκοτίζεται;"
Βέβαια, βέβαια. Αλλά, ας το δούμε κι έτσι οι νεκροί εξακολουθούν να μας κοιτούν, περιμένοντας ν' αναγνωρίσουμε το μερτικό της ευθύνης μας για τη δολοφονία τους».
Θαυμάσια! Μόνο που υπάρχει κάποια διαφορά, ποσοτική και ποιοτική, ανάμεσα στο μερτικό ευθύνης εκείνων που είναι αμέτοχοι στις δολοφονίες και σωπαίνουν από δειλία ή από αδιαφορία, και στο μερτικό εκείνων που τις έχουν διαπράξει και σωπαίνουν για να σκεπάσει η λήθη στα ανομήματά τους.
Αυτούς τους τελευταίους κοιτάνε προπάντων οι νεκροί, κι απ' αυτούς πρώτα περιμένουν την αναγνώριση...
Με κάθε τιμή
Μ.ΠΛ.
1. «Σαμιζντάτ», αριθ. ΧΙΙΙ/12.2.1997.
2. Θεογονία, Ι,27. Μετάφρ. Παν. Λεκατσά, Ζαχαρόπουλος 1939.
3. Με το ίδιο μέτρο, Β' Πράξη, σκ. 2. Μετάφρ. Β. Ρώτα, Ικαρος.
4. Πέρσαι, στ. 820. Μετάφρ. Παν. Μουλλά, Θέατρο 1965.
