ΟΜΙΛΙΑ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ ΣΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ ( 1.7.2006 )
Πολλά τα δεινά
κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει
(Σοφοκλέους «Αντιγόνη»)
Οφείλω να ομολογήσω ότι δέχθηκα με μεγάλη δυσκολία να μιλήσω σ’ αυτή την τόσο σημαντική σύνοδο και μπροστά σε τόσο επίσημα πρόσωπα, γιατί αντίθετα απ’ ό,τι συνηθίζεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις, δεν θα μπορέσω να πω λόγια αισιόδοξα ούτε να διατυπώσω σκέψεις και προτάσεις θετικές. Κι αυτό γιατί κατέχομαι από βαθειά απαισιοδοξία για το μέλλον. Έπαψα πια να πιστεύω. Όμως επειδή σκέφτομαι ότι αυτό μπορεί να σας φανεί ωφέλιμο, αποφάσισα να προσθέσω μια φάλτσα νότα σ’ αυτή την ομόθυμη και μεγαλοπρεπή συμφωνία που είμαι βέβαιος ότι θα χαρακτηρίζει τις ομιλίες που θα ακουστούν.
Έως χθες ακόμα ακολουθώντας το γενικό ρεύμα πίστευα κι εγώ ότι η Βία και ο Πόλεμος έχουν ως βασικές αιτίες οικονομικά συμφέροντα, θρησκευτικούς και εθνικούς φανατισμούς και άλλα παρόμοια.
Σήμερα πια είμαι βέβαιος ότι όλα αυτά στο βάθος δεν είναι παρά προσχήματα και ότι η βασική αιτία απ’ όπου ξεκινά η δίψα για κατάκτηση και αίμα, βρίσκεται μέσα στον άνθρωπο. Με μια συμπληρωματική παρατήρηση: Ότι δηλαδή η αγριότητα αυξάνει όσο ο άνθρωπος γίνεται περισσότερο πολιτισμένος. Που σημαίνει ότι ο λεγόμενος πολιτισμός είναι ένα απλό ένδυμα για να σκεπάζει και να κρύβει τον αληθινό εαυτό μας, που παραμένει μέσα απ’ τους αιώνες το ίδιο άγριος και τερατώδης.
Και για να γίνω περισσότερο κατανοητός, σας καλώ να συγκρίνουμε τις αγριότητες των άλλοτε αγρίων μ’ αυτές των προχθεσινών, των χθεσινών και των σημερινών δήθεν πολιτισμένων. Υπάρχει άραγε μέσα σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, αγριότητα που να ξεπερνά τις θηριωδίες του Ναζισμού; Και όμως την εποχή εκείνη η Γερμανία συγκαταλεγόταν ανάμεσα στα πλέον πολιτισμένα έθνη της εποχής. Με υψηλό επίπεδο μόρφωσης, πολιτισμού, κοινωνικής οργάνωσης, με χιλιάδες επιστήμονες, καλλιτέχνες, διανοούμενους, υπήρξε πρότυπο ανεπτυγμένης ανθρώπινης κοινωνίας. Και όμως απ’ τη μια μέρα στην άλλη είδαμε τα εκατομμύρια αυτών των πολιτισμένων να ξεπερνούν σε βία και σε αγριότητα όλους τους άγριους όλων των εποχών, από την εποχή του Νεάντερνταλ, του Αττίλα, των Σταυροφόρων, των Κονκεστατόρ μέχρι των αγίων της Ιερής Εξέτασης.
Η εξήγηση-δικαιολογία υπήρξε ότι έπεσαν θύματα ενός παρανοϊκού. Όμως κι αυτός καυχιόταν ότι κάθε πρωί βουρτσίζει τα νύχια του, ότι είναι χορτοφάγος κι ότι λατρεύει τον Βάγκνερ. Δεν έχανε ούτε ένα Φεστιβάλ στο Μπαϋρόϊτ, όπου μάλιστα εφιλοξενείτο στο σπίτι του Βάγκνερ. Μήπως όμως και οι συμπατριώτες του δεν ήσαν ένθερμοι οπαδοί της κλασσικής μουσικής, σε σημείο που να σχηματίζουν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως μικρές συμφωνικές ορχήστρες από κρατούμενους, για να συνοδεύουν τους μελλοθάνατους στους τόπους θανατώσεων, όπως στην κρεμάλα, στον αποκεφαλισμό με τσεκούρι και -το πιο συνηθισμένο- στους θαλάμους αερίων;
Κι ας μη βαυκαλιζόμαστε ότι όλα αυτά τα έκαναν δήθεν μόνο τα Ες-Ες και η Γκεστάπο. Έζησα τη φρίκη εκείνης της εποχής και γνώρισα τα υπόγεια της Γκεστάπο, όπου ήσαν τακτοποιημένα τα όργανα των βασανισμών με γερμανική ακρίβεια και μπορώ να πω με λύπη -γιατί δεν θα ήθελα να στενοχωρήσω τους σύγχρονους Γερμανούς που ειλικρινά τους εκτιμώ- ότι για να γίνουν όλα αυτά, ήταν αναγκαία η συμμετοχή πολλών εκατομμυρίων πρώην πολιτισμένων και νυν αγρίων ανθρώπων, που αντλούσαν ηδονή από τον πόνο των άλλων και διψούσαν για αίμα πολύ περισσότερο και από τα άγρια θηρία της ζούγκλας.
Κι όμως σήμερα είμαι βέβαιος ότι δεν φταίνε αυτοί. Ή μάλλον φταίνε, όπως όλοι μας, γιατί γεννήθηκαν άνθρωποι και ως άνθρωποι κληρονόμησαν αυτή τη σχιζοφρένεια που φαίνεται ότι μας χαρακτηρίζει, δηλαδή από τη μια ο χαρακτήρας μας να μας οδηγεί προς τις κορυφές του πνεύματος και την αναζήτηση της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας και της Ειρήνης κι από την άλλη αυτός ο ίδιος χαρακτήρας να μας μεταβάλλει από τη μια στιγμή στην άλλη σε άγρια θηρία.
Αυτό το φαινόμενο της πολιτισμένης Γερμανίας το έχουμε φυσικά δει και σε μια σειρά εξ ίσου πολιτισμένες χώρες όπως η Αρχαία Αθήνα, η Ρώμη, η Αγγλία, η Ισπανία, η Γαλλία και τόσες άλλες, όπου -για να μείνω στη χώρα μου- οι Αθηναίοι απ’ τη μια μεριά έχτιζαν τους Παρθενώνες και την ίδια στιγμή έσφαζαν σαν άγρια ζώα όλους τους άρρενες κατοίκους της Μήλου για παραδειγματισμό.
Και φτάνουμε στο σήμερα. Και σας ρωτώ: Υπάρχει άραγε λαός με υψηλότερο επίπεδο ζωής από τις ΗΠΑ, με τα εκατομμύρια επιστήμονες, διανοούμενους, τεχνοκράτες, βιομηχάνους, τραπεζίτες κλπ. που όλοι μαζί να συνιστούν μια κοινωνία-πρότυπο ανάπτυξης και πολιτισμού; Με δυο λόγια ένας λαός που να τα έχει όλα και που συγχρόνως να διαθέτει τόση δύναμη και τόσο πλούτο, ώστε με μια και μόνη απόφαση να μπορεί να μεταβάλλει την ανθρωπότητα σε παράδεισο ή σε κόλαση; Τι θα στοίχιζε άραγε στην Αμερική να πλημμυρίσει με αγαθά την πεινασμένη Αφρική κατά κύριο λόγο και στη συνέχεια τους λαούς που υποφέρουν στη Λατινική Αμερική και στην Ασία; Και πρώτα και κύρια τα παιδιά που πεθαίνουν σαν μύγες από τις αρρώστιες και την πείνα; Και δεν μιλάω για φιλανθρωπία, που κι αυτό θα μπορούσε να γίνει, αλλά για μπίζνες, για επενδύσεις κεφαλαίων και για μια καλώς εννοούμενη οικονομική εκμετάλλευση. Αναφέρομαι σε μια εντελώς λογική και συμφέρουσα επιλογή. Σε μια βιομηχανία και σε ένα εμπόριο Ειρήνης, που είναι βέβαιο ότι θα έχει κέρδη σημαντικά, ενώ παράλληλα θα σκορπίζει στον κόσμο την ευτυχία.
Το ίδιο φυσικά ισχύει για τα πλούσια κράτη της Ευρώπης και ειδικά γι’ αυτά που στηρίζουν ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής τους ανάπτυξης και ευεξίας στην πολεμική βιομηχανία.
Μας λένε ότι από την πώληση των όπλων τα κέρδη είναι πιο άμεσα και πιο σημαντικά. Ας το δεχτώ. Σκέφτηκαν όμως ποτέ όλα αυτά τα Κράτη – Έμποροί όπλων την περίπτωση μετατροπής της βιομηχανίας του Πολέμου σε βιομηχανία της Ειρήνης; Μπορεί τα κέρδη να μην είναι τόσο άμεσα και τόσο μεγάλα, όμως δεν σκέφτονται ότι με τον τρόπο αυτόν θα σώσουν εκατοντάδες εκατομμύρια συνανθρώπους μας από την υπανάπτυξη, την πείνα και τον θάνατο;
Και γιατί τάχα όλοι αυτοί οι σημερινοί πλούσιοι και πολιτισμένοι λαοί με επί κεφαλής τις ΗΠΑ δεν έκαναν τον κόπο ούτε καν να σκεφτούν το ενδεχόμενο μιας βιομηχανίας και ενός εμπορίου Ειρήνης; Είναι απλώς ένας οικονομικός υπολογισμός ή κάτι βαθύτερο; Μήπως δηλαδή το να έχεις πολεμική βιομηχανία, σημαίνει πέραν του οικονομικού κέρδους, ότι είσαι σε θέση να παράγεις βία και κυρίως να συντηρείς κολοσσιαίες δυνάμεις πολεμικής καταστροφής; Άρα μ’ αυτόν τον τρόπο να ανήκεις στο κλαμπ των σαρκοφάγων, των δυνατών και των αγρίων; Να είσαι δηλαδή πιο κοντά στα άγρια ένστικτα, αυτά που χαρίζουν πιο μεγάλη, ως φαίνεται, ηδονή σ’ αυτούς που μπορούν να τα κατέχουν, απ’ ό,τι η πνευματική ακτινοβολία και η ανθρώπινη πλευρά μας που θεωρεί τον άνθρωπο δημιουργό ζωής και όχι όργανο θανάτου;
Την ώρα που σε απ’ ευθείας μετάδοση η ανθρωπότητα κρατώντας την αναπνοή της έβλεπε τους βιβλικούς βομβαρδισμούς της Βαγδάτης από την αμερικανική αεροπορία, ο κ. Ράμσφελντ, υπουργός αμύνης, αναφώνησε ευτυχής: «Να ένα υπέροχο θέαμα!», ως άλλος Νέρων. Κι εγώ, μια ασήμαντη κουκίδα μέσα στην άμμο των ασήμαντων ανθρώπων, χαρακτήρισα δημοσίως τον κ. Μπους ως ένα νέο Χίτλερ. Βέβαια η σύγκριση δεν ήταν επιτυχής, από την άποψη ότι ο Πρόεδρος Μπους συμβολίζει απλώς την κορυφή μιας τερατώδους βιομηχανίας θανάτου, που μέσα σε δυο χρόνια μετέβαλε μια χώρα σε σωρούς ερειπίων.
Να λοιπόν που εξήντα χρόνια μετά τον Δαίμονα Χίτλερ που μέσα σε τέσσερα χρόνια είχε την ευχαρίστηση να εξοντώσει 80 εκατομμύρια ανθρώπους, από τα οποία τα τριάντα και πλέον με βασανιστικό τρόπο, ξαναέρχεται στο προσκήνιο της ανθρωπότητας ένας νέος Δαίμονας του Πολέμου, απ’ τη μια μεριά σκορπίζοντας τον θάνατο κι από την άλλη προσφέροντας σε εκατομμύρια ένστολους συμπατριώτες του την γνωστή μας πρωτόγονη ηδονή και βοηθώντας τους να βγάλουν στην επιφάνεια την θηριώδη πλευρά του εαυτού τους. Όλους αυτούς που αντλούν κτηνώδη ευχαρίστηση βλέποντας να σωριάζονται σε ερείπια πόλεις ολόκληρες και να φαντάζονται τα γυναικόπαιδα να βρίσκουν φριχτό θάνατο μέσα στις φλόγες και τα ερείπια. Είτε βλέποντας τις βιντεοκασέτες με τους βασανιστές γυμνών ανθρώπων που τους σέρνουν με λουράκια σαν σκυλιά πολιτισμένες κοπελίτσες, που όπως μαθαίνω, υπήρξαν ακόμα και Καθηγήτριες Πανεπιστημίων.
Να λοιπόν που μια ακόμα πολιτισμένη χώρα και ένας πολιτισμένος λαός μεταβάλλεται σε αγρίους που αντλούν ηδονή από τον πόνο των άλλων, διψούν για αίμα και χαίρονται για την κτηνωδία τους. Και μη μου πείτε ότι κι αυτοί είναι θύματα προπαγάνδας. Είναι απλώς άνθρωποι, όπως εγώ κι εσείς, μόνο που τους δόθηκε η ευκαιρία να βγάλουν στην επιφάνεια τον αιώνιο, όπως φαίνεται, εαυτό μας, που παραμένει το αγριότερο θηρίο απ’ όσα ο καλός Θεός έπλασε στη φύση.
Ίσως μια ελπίδα για το μέλλον του ανθρώπου να είναι ακριβώς αυτή η διαπίστωση που έκανα πιο πριν. Δηλαδή να αποφευχθεί να δίνονται τέτοιες ευκαιρίες στον άνθρωπο, ώστε τα άγρια ένστικτα να μην μπορούν να θριαμβεύσουν επάνω στο Καλό.
Από την μελέτη της ιστορίας έχει αποδειχθεί ότι βασική αιτία του Κακού είναι η υπερσυγκέντρωση δύναμης. Και θα ΄λεγα ότι βρίσκω φυσικό να βλέπουμε σήμερα αυτά τα φαινόμενα βίας, αν σκεφτούμε την τεράστια δύναμη καταστροφής που έχουν συσσωρεύσει σήμερα οι ΗΠΑ. Έτσι θα έλεγα ότι είναι αιχμάλωτοι της ίδιας τους της δύναμης.
Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό και να καταγγελθεί ότι κάθε Κράτος που διατηρεί πολεμικές βιομηχανίες και ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις είναι δυνάμει υποψήφιο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως έγινε στο παρελθόν και όπως γίνεται και σήμερα, ανεξάρτητα από τις δικαιολογίες που θα προβληθούν για να στηριχτούν οι απεχθείς του πράξεις.
Και ίσως το πιο εγκληματικό απ’ όλα να είναι το γεγονός ότι με την προβολή της κτηνώδους δυνάμεως στο εσωτερικό της χώρας συμβάλλει ώστε οι απλοί άνθρωποι να μεταβάλλονται σε ανθρώπινα κτήνη, μιας και όπως είδαμε, η ανθρώπινη σχιζοφρένεια χωρίζει μέσα μας το Κακό από το Καλό μόνο με μια λεπτή κλωστή. Πράγματι όπως έχει αποδειχθεί, είναι εκπληκτικό το πόσο γρήγορα ο άνθρωπος μεταβάλλεται σε κτήνος εάν αλλάξουν οι συνθήκες μέσα στις οποίες ζει.
Είναι επομένως ανώφελο και αντιρεαλιστικό να μιλάμε για διεθνή Ειρήνη και ίσα δικαιώματα μεταξύ των λαών, όταν υπάρχουν Έθνη που εξακολουθούν να παράγουν μαζικά μέσα καταστροφής.
Το γεγονός αυτό σε σχέση με τον πραγματικό χαρακτήρα του ανθρώπου και το κύριο χαρακτηριστικό του, δηλαδή τον γενετικό χαρακτήρα της σχιζοφρένειας που τον ξεχωρίζει από όλα τα υπόλοιπα ζώα της γης, συντείνει ώστε μέσα στο εσωτερικό των χωρών που διαθέτουν πολεμική υπεροχή να καλλιεργούνται συστηματικά τα ένστικτα της υπεροχής και της αλαζονείας, που γρήγορα μπορούν να εξελιχθούν σε ομαδική δίψα για βία και για αίμα.
Κι αυτός ο κίνδυνος σήμερα όπως και χτες προέρχεται αποκλειστικά από τις θεωρούμενες πολιτισμένες χώρες με επί κεφαλής την μοναδική υπερδύναμη που δίνει και το παράδειγμα.
Τελειώνοντας θα ήθελα να πω ότι θεωρώ ότι έχει προ πολλού αλλάξει το νόημα του Πολιτισμού. Ειδικά μετά τους Ναζί και τους αμέτρητους πολέμους που ακολούθησαν πάντοτε από τους λεγόμενους «πολιτισμένους» εναντίον των «υπανάπτυκτων», των φτωχών και των «απολίτιστων», είναι φανερό πια ότι ο αληθινός ανθρώπινος πολιτισμός θα πρέπει να προσμετράται μόνο με τα μέτρα της Ειρήνης, της Ανοχής και της Αλληλεγγύης μέσα σε κάθε κοινωνία και σε κάθε λαό. Εκεί που μπορεί να ανθίσει η ευγένεια, η καλωσύνη και κυρίως η αγάπη ανάμεσα στους ανθρώπους.
Ξέρω ότι αναφέρομαι πια σε μια Ουτοπία από την οποία συνεχώς απομακρυνόμαστε. Αντιθέτως βλέπω τις δυνάμεις του Κακού, που για μένα ανήκουν στο αντίθετο στρατόπεδο από κείνους που μνημονεύει ο κύριος Μπους, δηλαδή στο δικό του και των συμμάχων του, καθώς θα διψούν όλο και για μεγαλύτερες καταστροφές, όλο και για περισσότερο πόνο και αίμα, θα οδηγηθούν μια μέρα αναπόφευκτα στη χρήση της απόλυτης καταστροφής και του απόλυτου πόνου που είναι η Ατομική Βόμβα.
Αυτό είναι κάτι που κατά την γνώμη μου αποζητεί ο Άνθρωπος - Κτήνος που έχουμε μέσα μας, μιας και δεν υπάρχει ανώτατη ηδονή για το Κακό από την αυτοκαταστροφή του.
Ήδη από τον λεγόμενο «Δυτικό πολιτισμό» έχει ξεκινήσει και γιγαντώνεται καθημερινά ένα αληθινό τσουνάμι υποκουλτούρας που αποκτηνώνει μεθοδικά τον άνθρωπο.
Εάν δεν καταφέρετε να χτυπήσετε το Κακό στην ρίζα του, εάν δεν μεταβάλετε τις βιομηχανίες Πολέμου σε βιομηχανίες Ειρήνης, εάν δεν καταργηθούν όλοι οι επιθετικοί στρατοί, τότε η υπόθεση για την άλλη πλευρά του ανθρώπου, την ανθρώπινη, την πραγματικά πολιτισμένη, αυτή που διψά για Αγάπη και για Ειρήνη, είναι για πάντα χαμένη.
Σήμερα οι λέξεις «Ελευθερία», «Δημοκρατία», «Ανθρώπινα Δικαιώματα», «Αλληλεγγύη» έχουν προ πολλού χάσει τη σημασία τους. Σήμερα η συνύπαρξη των Λαών-προβάτων με τα Κράτη-θηρία κάτω από την ίδια στέγη όπως είναι ο ΟΗΕ έχει καταντήσει τραγική φάρσα για τους αδύνατους της γης. Μπροστά σ’ αυτό το αδιέξοδο βλέπω μόνο δυο λύσεις: Είτε να πάμε στο βάθος της αιτίας του Κακού και να το χτυπήσουμε με τη θέληση και τη συνεργασία των δυνατών είτε οι αδύνατοι να ψάξουν να βρουν άλλους τρόπους άμυνας στηριζόμενοι αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις και βασικά στα εκατοντάδες εκατομμύρια των αδυνάτων και μελλοντικών θυμάτων, που όμως συντονισμένα έχουν κάποιες πιθανότητες να αντισταθούν νικηφόρα.
Η συνύπαρξη αυτών των δύο αντίθετων κόσμων είμαι βέβαιος ότι μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια προς το Χάος με τον θρίαμβο του Απάνθρωπου πάνω στον Άνθρωπο.
Αυτή δυστυχώς είναι η πεποίθησή μου.
Σας ευχαριστώ.
Πολλά τα δεινά
κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει
(Σοφοκλέους «Αντιγόνη»)
Οφείλω να ομολογήσω ότι δέχθηκα με μεγάλη δυσκολία να μιλήσω σ’ αυτή την τόσο σημαντική σύνοδο και μπροστά σε τόσο επίσημα πρόσωπα, γιατί αντίθετα απ’ ό,τι συνηθίζεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις, δεν θα μπορέσω να πω λόγια αισιόδοξα ούτε να διατυπώσω σκέψεις και προτάσεις θετικές. Κι αυτό γιατί κατέχομαι από βαθειά απαισιοδοξία για το μέλλον. Έπαψα πια να πιστεύω. Όμως επειδή σκέφτομαι ότι αυτό μπορεί να σας φανεί ωφέλιμο, αποφάσισα να προσθέσω μια φάλτσα νότα σ’ αυτή την ομόθυμη και μεγαλοπρεπή συμφωνία που είμαι βέβαιος ότι θα χαρακτηρίζει τις ομιλίες που θα ακουστούν.
Έως χθες ακόμα ακολουθώντας το γενικό ρεύμα πίστευα κι εγώ ότι η Βία και ο Πόλεμος έχουν ως βασικές αιτίες οικονομικά συμφέροντα, θρησκευτικούς και εθνικούς φανατισμούς και άλλα παρόμοια.
Σήμερα πια είμαι βέβαιος ότι όλα αυτά στο βάθος δεν είναι παρά προσχήματα και ότι η βασική αιτία απ’ όπου ξεκινά η δίψα για κατάκτηση και αίμα, βρίσκεται μέσα στον άνθρωπο. Με μια συμπληρωματική παρατήρηση: Ότι δηλαδή η αγριότητα αυξάνει όσο ο άνθρωπος γίνεται περισσότερο πολιτισμένος. Που σημαίνει ότι ο λεγόμενος πολιτισμός είναι ένα απλό ένδυμα για να σκεπάζει και να κρύβει τον αληθινό εαυτό μας, που παραμένει μέσα απ’ τους αιώνες το ίδιο άγριος και τερατώδης.
Και για να γίνω περισσότερο κατανοητός, σας καλώ να συγκρίνουμε τις αγριότητες των άλλοτε αγρίων μ’ αυτές των προχθεσινών, των χθεσινών και των σημερινών δήθεν πολιτισμένων. Υπάρχει άραγε μέσα σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, αγριότητα που να ξεπερνά τις θηριωδίες του Ναζισμού; Και όμως την εποχή εκείνη η Γερμανία συγκαταλεγόταν ανάμεσα στα πλέον πολιτισμένα έθνη της εποχής. Με υψηλό επίπεδο μόρφωσης, πολιτισμού, κοινωνικής οργάνωσης, με χιλιάδες επιστήμονες, καλλιτέχνες, διανοούμενους, υπήρξε πρότυπο ανεπτυγμένης ανθρώπινης κοινωνίας. Και όμως απ’ τη μια μέρα στην άλλη είδαμε τα εκατομμύρια αυτών των πολιτισμένων να ξεπερνούν σε βία και σε αγριότητα όλους τους άγριους όλων των εποχών, από την εποχή του Νεάντερνταλ, του Αττίλα, των Σταυροφόρων, των Κονκεστατόρ μέχρι των αγίων της Ιερής Εξέτασης.
Η εξήγηση-δικαιολογία υπήρξε ότι έπεσαν θύματα ενός παρανοϊκού. Όμως κι αυτός καυχιόταν ότι κάθε πρωί βουρτσίζει τα νύχια του, ότι είναι χορτοφάγος κι ότι λατρεύει τον Βάγκνερ. Δεν έχανε ούτε ένα Φεστιβάλ στο Μπαϋρόϊτ, όπου μάλιστα εφιλοξενείτο στο σπίτι του Βάγκνερ. Μήπως όμως και οι συμπατριώτες του δεν ήσαν ένθερμοι οπαδοί της κλασσικής μουσικής, σε σημείο που να σχηματίζουν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως μικρές συμφωνικές ορχήστρες από κρατούμενους, για να συνοδεύουν τους μελλοθάνατους στους τόπους θανατώσεων, όπως στην κρεμάλα, στον αποκεφαλισμό με τσεκούρι και -το πιο συνηθισμένο- στους θαλάμους αερίων;
Κι ας μη βαυκαλιζόμαστε ότι όλα αυτά τα έκαναν δήθεν μόνο τα Ες-Ες και η Γκεστάπο. Έζησα τη φρίκη εκείνης της εποχής και γνώρισα τα υπόγεια της Γκεστάπο, όπου ήσαν τακτοποιημένα τα όργανα των βασανισμών με γερμανική ακρίβεια και μπορώ να πω με λύπη -γιατί δεν θα ήθελα να στενοχωρήσω τους σύγχρονους Γερμανούς που ειλικρινά τους εκτιμώ- ότι για να γίνουν όλα αυτά, ήταν αναγκαία η συμμετοχή πολλών εκατομμυρίων πρώην πολιτισμένων και νυν αγρίων ανθρώπων, που αντλούσαν ηδονή από τον πόνο των άλλων και διψούσαν για αίμα πολύ περισσότερο και από τα άγρια θηρία της ζούγκλας.
Κι όμως σήμερα είμαι βέβαιος ότι δεν φταίνε αυτοί. Ή μάλλον φταίνε, όπως όλοι μας, γιατί γεννήθηκαν άνθρωποι και ως άνθρωποι κληρονόμησαν αυτή τη σχιζοφρένεια που φαίνεται ότι μας χαρακτηρίζει, δηλαδή από τη μια ο χαρακτήρας μας να μας οδηγεί προς τις κορυφές του πνεύματος και την αναζήτηση της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας και της Ειρήνης κι από την άλλη αυτός ο ίδιος χαρακτήρας να μας μεταβάλλει από τη μια στιγμή στην άλλη σε άγρια θηρία.
Αυτό το φαινόμενο της πολιτισμένης Γερμανίας το έχουμε φυσικά δει και σε μια σειρά εξ ίσου πολιτισμένες χώρες όπως η Αρχαία Αθήνα, η Ρώμη, η Αγγλία, η Ισπανία, η Γαλλία και τόσες άλλες, όπου -για να μείνω στη χώρα μου- οι Αθηναίοι απ’ τη μια μεριά έχτιζαν τους Παρθενώνες και την ίδια στιγμή έσφαζαν σαν άγρια ζώα όλους τους άρρενες κατοίκους της Μήλου για παραδειγματισμό.
Και φτάνουμε στο σήμερα. Και σας ρωτώ: Υπάρχει άραγε λαός με υψηλότερο επίπεδο ζωής από τις ΗΠΑ, με τα εκατομμύρια επιστήμονες, διανοούμενους, τεχνοκράτες, βιομηχάνους, τραπεζίτες κλπ. που όλοι μαζί να συνιστούν μια κοινωνία-πρότυπο ανάπτυξης και πολιτισμού; Με δυο λόγια ένας λαός που να τα έχει όλα και που συγχρόνως να διαθέτει τόση δύναμη και τόσο πλούτο, ώστε με μια και μόνη απόφαση να μπορεί να μεταβάλλει την ανθρωπότητα σε παράδεισο ή σε κόλαση; Τι θα στοίχιζε άραγε στην Αμερική να πλημμυρίσει με αγαθά την πεινασμένη Αφρική κατά κύριο λόγο και στη συνέχεια τους λαούς που υποφέρουν στη Λατινική Αμερική και στην Ασία; Και πρώτα και κύρια τα παιδιά που πεθαίνουν σαν μύγες από τις αρρώστιες και την πείνα; Και δεν μιλάω για φιλανθρωπία, που κι αυτό θα μπορούσε να γίνει, αλλά για μπίζνες, για επενδύσεις κεφαλαίων και για μια καλώς εννοούμενη οικονομική εκμετάλλευση. Αναφέρομαι σε μια εντελώς λογική και συμφέρουσα επιλογή. Σε μια βιομηχανία και σε ένα εμπόριο Ειρήνης, που είναι βέβαιο ότι θα έχει κέρδη σημαντικά, ενώ παράλληλα θα σκορπίζει στον κόσμο την ευτυχία.
Το ίδιο φυσικά ισχύει για τα πλούσια κράτη της Ευρώπης και ειδικά γι’ αυτά που στηρίζουν ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής τους ανάπτυξης και ευεξίας στην πολεμική βιομηχανία.
Μας λένε ότι από την πώληση των όπλων τα κέρδη είναι πιο άμεσα και πιο σημαντικά. Ας το δεχτώ. Σκέφτηκαν όμως ποτέ όλα αυτά τα Κράτη – Έμποροί όπλων την περίπτωση μετατροπής της βιομηχανίας του Πολέμου σε βιομηχανία της Ειρήνης; Μπορεί τα κέρδη να μην είναι τόσο άμεσα και τόσο μεγάλα, όμως δεν σκέφτονται ότι με τον τρόπο αυτόν θα σώσουν εκατοντάδες εκατομμύρια συνανθρώπους μας από την υπανάπτυξη, την πείνα και τον θάνατο;
Και γιατί τάχα όλοι αυτοί οι σημερινοί πλούσιοι και πολιτισμένοι λαοί με επί κεφαλής τις ΗΠΑ δεν έκαναν τον κόπο ούτε καν να σκεφτούν το ενδεχόμενο μιας βιομηχανίας και ενός εμπορίου Ειρήνης; Είναι απλώς ένας οικονομικός υπολογισμός ή κάτι βαθύτερο; Μήπως δηλαδή το να έχεις πολεμική βιομηχανία, σημαίνει πέραν του οικονομικού κέρδους, ότι είσαι σε θέση να παράγεις βία και κυρίως να συντηρείς κολοσσιαίες δυνάμεις πολεμικής καταστροφής; Άρα μ’ αυτόν τον τρόπο να ανήκεις στο κλαμπ των σαρκοφάγων, των δυνατών και των αγρίων; Να είσαι δηλαδή πιο κοντά στα άγρια ένστικτα, αυτά που χαρίζουν πιο μεγάλη, ως φαίνεται, ηδονή σ’ αυτούς που μπορούν να τα κατέχουν, απ’ ό,τι η πνευματική ακτινοβολία και η ανθρώπινη πλευρά μας που θεωρεί τον άνθρωπο δημιουργό ζωής και όχι όργανο θανάτου;
Την ώρα που σε απ’ ευθείας μετάδοση η ανθρωπότητα κρατώντας την αναπνοή της έβλεπε τους βιβλικούς βομβαρδισμούς της Βαγδάτης από την αμερικανική αεροπορία, ο κ. Ράμσφελντ, υπουργός αμύνης, αναφώνησε ευτυχής: «Να ένα υπέροχο θέαμα!», ως άλλος Νέρων. Κι εγώ, μια ασήμαντη κουκίδα μέσα στην άμμο των ασήμαντων ανθρώπων, χαρακτήρισα δημοσίως τον κ. Μπους ως ένα νέο Χίτλερ. Βέβαια η σύγκριση δεν ήταν επιτυχής, από την άποψη ότι ο Πρόεδρος Μπους συμβολίζει απλώς την κορυφή μιας τερατώδους βιομηχανίας θανάτου, που μέσα σε δυο χρόνια μετέβαλε μια χώρα σε σωρούς ερειπίων.
Να λοιπόν που εξήντα χρόνια μετά τον Δαίμονα Χίτλερ που μέσα σε τέσσερα χρόνια είχε την ευχαρίστηση να εξοντώσει 80 εκατομμύρια ανθρώπους, από τα οποία τα τριάντα και πλέον με βασανιστικό τρόπο, ξαναέρχεται στο προσκήνιο της ανθρωπότητας ένας νέος Δαίμονας του Πολέμου, απ’ τη μια μεριά σκορπίζοντας τον θάνατο κι από την άλλη προσφέροντας σε εκατομμύρια ένστολους συμπατριώτες του την γνωστή μας πρωτόγονη ηδονή και βοηθώντας τους να βγάλουν στην επιφάνεια την θηριώδη πλευρά του εαυτού τους. Όλους αυτούς που αντλούν κτηνώδη ευχαρίστηση βλέποντας να σωριάζονται σε ερείπια πόλεις ολόκληρες και να φαντάζονται τα γυναικόπαιδα να βρίσκουν φριχτό θάνατο μέσα στις φλόγες και τα ερείπια. Είτε βλέποντας τις βιντεοκασέτες με τους βασανιστές γυμνών ανθρώπων που τους σέρνουν με λουράκια σαν σκυλιά πολιτισμένες κοπελίτσες, που όπως μαθαίνω, υπήρξαν ακόμα και Καθηγήτριες Πανεπιστημίων.
Να λοιπόν που μια ακόμα πολιτισμένη χώρα και ένας πολιτισμένος λαός μεταβάλλεται σε αγρίους που αντλούν ηδονή από τον πόνο των άλλων, διψούν για αίμα και χαίρονται για την κτηνωδία τους. Και μη μου πείτε ότι κι αυτοί είναι θύματα προπαγάνδας. Είναι απλώς άνθρωποι, όπως εγώ κι εσείς, μόνο που τους δόθηκε η ευκαιρία να βγάλουν στην επιφάνεια τον αιώνιο, όπως φαίνεται, εαυτό μας, που παραμένει το αγριότερο θηρίο απ’ όσα ο καλός Θεός έπλασε στη φύση.
Ίσως μια ελπίδα για το μέλλον του ανθρώπου να είναι ακριβώς αυτή η διαπίστωση που έκανα πιο πριν. Δηλαδή να αποφευχθεί να δίνονται τέτοιες ευκαιρίες στον άνθρωπο, ώστε τα άγρια ένστικτα να μην μπορούν να θριαμβεύσουν επάνω στο Καλό.
Από την μελέτη της ιστορίας έχει αποδειχθεί ότι βασική αιτία του Κακού είναι η υπερσυγκέντρωση δύναμης. Και θα ΄λεγα ότι βρίσκω φυσικό να βλέπουμε σήμερα αυτά τα φαινόμενα βίας, αν σκεφτούμε την τεράστια δύναμη καταστροφής που έχουν συσσωρεύσει σήμερα οι ΗΠΑ. Έτσι θα έλεγα ότι είναι αιχμάλωτοι της ίδιας τους της δύναμης.
Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό και να καταγγελθεί ότι κάθε Κράτος που διατηρεί πολεμικές βιομηχανίες και ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις είναι δυνάμει υποψήφιο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως έγινε στο παρελθόν και όπως γίνεται και σήμερα, ανεξάρτητα από τις δικαιολογίες που θα προβληθούν για να στηριχτούν οι απεχθείς του πράξεις.
Και ίσως το πιο εγκληματικό απ’ όλα να είναι το γεγονός ότι με την προβολή της κτηνώδους δυνάμεως στο εσωτερικό της χώρας συμβάλλει ώστε οι απλοί άνθρωποι να μεταβάλλονται σε ανθρώπινα κτήνη, μιας και όπως είδαμε, η ανθρώπινη σχιζοφρένεια χωρίζει μέσα μας το Κακό από το Καλό μόνο με μια λεπτή κλωστή. Πράγματι όπως έχει αποδειχθεί, είναι εκπληκτικό το πόσο γρήγορα ο άνθρωπος μεταβάλλεται σε κτήνος εάν αλλάξουν οι συνθήκες μέσα στις οποίες ζει.
Είναι επομένως ανώφελο και αντιρεαλιστικό να μιλάμε για διεθνή Ειρήνη και ίσα δικαιώματα μεταξύ των λαών, όταν υπάρχουν Έθνη που εξακολουθούν να παράγουν μαζικά μέσα καταστροφής.
Το γεγονός αυτό σε σχέση με τον πραγματικό χαρακτήρα του ανθρώπου και το κύριο χαρακτηριστικό του, δηλαδή τον γενετικό χαρακτήρα της σχιζοφρένειας που τον ξεχωρίζει από όλα τα υπόλοιπα ζώα της γης, συντείνει ώστε μέσα στο εσωτερικό των χωρών που διαθέτουν πολεμική υπεροχή να καλλιεργούνται συστηματικά τα ένστικτα της υπεροχής και της αλαζονείας, που γρήγορα μπορούν να εξελιχθούν σε ομαδική δίψα για βία και για αίμα.
Κι αυτός ο κίνδυνος σήμερα όπως και χτες προέρχεται αποκλειστικά από τις θεωρούμενες πολιτισμένες χώρες με επί κεφαλής την μοναδική υπερδύναμη που δίνει και το παράδειγμα.
Τελειώνοντας θα ήθελα να πω ότι θεωρώ ότι έχει προ πολλού αλλάξει το νόημα του Πολιτισμού. Ειδικά μετά τους Ναζί και τους αμέτρητους πολέμους που ακολούθησαν πάντοτε από τους λεγόμενους «πολιτισμένους» εναντίον των «υπανάπτυκτων», των φτωχών και των «απολίτιστων», είναι φανερό πια ότι ο αληθινός ανθρώπινος πολιτισμός θα πρέπει να προσμετράται μόνο με τα μέτρα της Ειρήνης, της Ανοχής και της Αλληλεγγύης μέσα σε κάθε κοινωνία και σε κάθε λαό. Εκεί που μπορεί να ανθίσει η ευγένεια, η καλωσύνη και κυρίως η αγάπη ανάμεσα στους ανθρώπους.
Ξέρω ότι αναφέρομαι πια σε μια Ουτοπία από την οποία συνεχώς απομακρυνόμαστε. Αντιθέτως βλέπω τις δυνάμεις του Κακού, που για μένα ανήκουν στο αντίθετο στρατόπεδο από κείνους που μνημονεύει ο κύριος Μπους, δηλαδή στο δικό του και των συμμάχων του, καθώς θα διψούν όλο και για μεγαλύτερες καταστροφές, όλο και για περισσότερο πόνο και αίμα, θα οδηγηθούν μια μέρα αναπόφευκτα στη χρήση της απόλυτης καταστροφής και του απόλυτου πόνου που είναι η Ατομική Βόμβα.
Αυτό είναι κάτι που κατά την γνώμη μου αποζητεί ο Άνθρωπος - Κτήνος που έχουμε μέσα μας, μιας και δεν υπάρχει ανώτατη ηδονή για το Κακό από την αυτοκαταστροφή του.
Ήδη από τον λεγόμενο «Δυτικό πολιτισμό» έχει ξεκινήσει και γιγαντώνεται καθημερινά ένα αληθινό τσουνάμι υποκουλτούρας που αποκτηνώνει μεθοδικά τον άνθρωπο.
Εάν δεν καταφέρετε να χτυπήσετε το Κακό στην ρίζα του, εάν δεν μεταβάλετε τις βιομηχανίες Πολέμου σε βιομηχανίες Ειρήνης, εάν δεν καταργηθούν όλοι οι επιθετικοί στρατοί, τότε η υπόθεση για την άλλη πλευρά του ανθρώπου, την ανθρώπινη, την πραγματικά πολιτισμένη, αυτή που διψά για Αγάπη και για Ειρήνη, είναι για πάντα χαμένη.
Σήμερα οι λέξεις «Ελευθερία», «Δημοκρατία», «Ανθρώπινα Δικαιώματα», «Αλληλεγγύη» έχουν προ πολλού χάσει τη σημασία τους. Σήμερα η συνύπαρξη των Λαών-προβάτων με τα Κράτη-θηρία κάτω από την ίδια στέγη όπως είναι ο ΟΗΕ έχει καταντήσει τραγική φάρσα για τους αδύνατους της γης. Μπροστά σ’ αυτό το αδιέξοδο βλέπω μόνο δυο λύσεις: Είτε να πάμε στο βάθος της αιτίας του Κακού και να το χτυπήσουμε με τη θέληση και τη συνεργασία των δυνατών είτε οι αδύνατοι να ψάξουν να βρουν άλλους τρόπους άμυνας στηριζόμενοι αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις και βασικά στα εκατοντάδες εκατομμύρια των αδυνάτων και μελλοντικών θυμάτων, που όμως συντονισμένα έχουν κάποιες πιθανότητες να αντισταθούν νικηφόρα.
Η συνύπαρξη αυτών των δύο αντίθετων κόσμων είμαι βέβαιος ότι μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια προς το Χάος με τον θρίαμβο του Απάνθρωπου πάνω στον Άνθρωπο.
Αυτή δυστυχώς είναι η πεποίθησή μου.
Σας ευχαριστώ.
