του ΣΤΑΥΡΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ*
«Από παιδί αναρωτιέμαι, ποιος έχει τη δύναμη: Αυτός που χτυπάει ή αυτός που πονάει;». Αυτό ήταν το σύνθημα μιας από τις αφίσες που αντίκρισα όταν βρέθηκα για πρώτη φορά στο πανεπιστήμιο. Κι όταν αυτός που πονάει μπορεί ξαφνικά να χτυπήσει κάποιον άλλον που πονάει; Τότε, όπως γίνεται συνήθως στην Ελλάδα, η δύναμη ταυτίζεται με τον απροσχημάτιστο και βίαιο μετασχηματισμό της σε εξουσία.
Το σκηνικό είναι μια συνοικία της Αθήνας. Εκεί, η «επ' αυτοφώρω»(;) σύλληψη ενός μετανάστη, που διέρρηξε ένα αυτοκίνητο, αποτέλεσε ευκαιρία για να έρθουν στην επιφάνεια πολλές από τις αρετές της φυλής των Νεοελλήνων. Ο συλληφθείς (από πολίτες) μετανάστης βρέθηκε στριμωγμένος, εν μέσω απειλών, ύβρεων και βίαιων ενεργειών από το έξαλλο θύμα της κλοπής. Ίσως η ένταση των στιγμών και ο εκνευρισμός να «δικαιολογούν» κάποια τέτοια ξεσπάσματα και σίγουρα δεν είναι εκεί το θέμα μας. Αλλά οι εκπρόσωποι της φυλής ένιωσαν την ανάγκη να επιβεβαιώσουν την αλληλεγγύη τους, την οποία όμως συμπτωματικά επιδεικνύουν μονίμως εναντίον των... πιο αδύνατων. Περαστικοί στέκονταν και παρακολουθούσαν απαθείς τον λιπόσαρκο μετανάστη να απειλείται. Ηλικιωμένοι χάζευαν το θέαμα ρητορεύοντας αυτάρεσκα πως «πρέπει να τους διώξουν όλους». Και, βεβαίως, οι θαμώνες του παρακείμενου καφενείου, αποφασισμένοι να μη χάσουν την ευκαιρία να νιώσουν για λίγο την ηδονή της εξουσίας και της επιβεβαίωσης του ανδρισμού τους, περικύκλωσαν τον διαρρήκτη(;) τραμπουκίζοντάς τον, παρακινώντας το θύμα της κλοπής να τον χτυπήσει, ζητώντας του την ταυτότητά του, αλλά ακόμη και να τους μιλήσει… αραβικά για να τους αποδείξει πως είναι πράγματι, όπως ισχυριζόταν, Παλαιστίνιος! Γιατί καλή η ξενοφοβία, αλλά μην ξεχνάμε και τον παλιό, πατροπαράδοτο αντισημιτισμό.
Τα παραπάνω μού θύμισαν ένα αφιέρωμα της Αυγής για τη φυσικότητα με την οποία αντιμετωπίζονταν στον αμερικανικό Νότο τα λιντσαρίσματα έγχρωμων πολιτών. Ακόμη και παιδιά φωτογραφίζονταν κάτω από τα απαγχονισμένα πτώματα. Οι φωτογραφίες γίνονταν καρτ-ποστάλ για συγγενείς και φίλους. Όμως, ακόμη κι αν οι φωτογραφίες είναι ασπρόμαυρες, αυτό που αποτυπώνεται σε αυτές μπορεί να έχει και τα χρώματα της δικής μας εποχής. Πόσο μακριά είναι όλα αυτά; Πόσο μακριά είμαστε από λιντσαρίσματα μεταναστών στις γειτονιές, όχι πια από οργανωμένους ακροδεξιούς αλλά από κατοίκους; Ξέρουμε καλά πως ο ρατσισμός αναπτύσσεται σε συνθήκες κοινωνικής καταπίεσης και ανέχειας. Η οικονομική κρίση, η απομάκρυνση των πολιτών από κάθε πεδίο λήψης αποφάσεων, η συνακόλουθη οπισθοχώρηση του ορθολογισμού, δίνουν πεδίο στην ανάπτυξη τέτοιων τυφλά εκδικητικών συμπεριφορών.
Η αριστερά έχει ένα μεγάλο οπλοστάσιο για την επίτευξη πολιτικών αποτελεσμάτων. Ένα από αυτά είναι η άσκηση πίεσης σε άλλους χώρους. Η αποδυνάμωση του δημόσιου λόγου μας για το μεταναστευτικό, η επίμονη ακτιβιστική παρουσία αντιρατσιστικών ομάδων στον Άγιο Παντελεήμονα και η άνοδος του ΛΑΟΣ οδήγησαν το ΠΑΣΟΚ στη σκλήρυνση των θέσεών του. Και επειδή δεν επηρεάζει μόνο ο κόσμος τα κόμματα αλλά και τα κόμματα διαπαιδαγωγούν τον κόσμο, ο κίνδυνος της συνολικής συντηρητικοποίησης του «μεσαίου χώρου» είναι άμεσος. Μία πολιτική διαρκούς «φιλικής» επίθεσης προς το ΠΑΣΟΚ (αλλά με σαφείς και λειτουργικές θέσεις) είναι απολύτως ενδεδειγμένη, για να ξυπνήσουμε εμείς (αφού το ίδιο αδυνατεί) τα αριστερά και ανθρωπιστικά αντανακλαστικά του κόσμου του και να το μετατοπίσουμε. Και κάτι ακόμη. Η παρουσία του νυν αρχιεπισκόπου προσφέρει μια ευκαιρία για μία επαφή ακόμη και με την Εκκλησία, η οποία επιμένει απαράδεκτα να σιωπά. Είναι θεμιτό (και απαραίτητο!) και όχι υποχωρητικό το να χρησιμοποιούμε προς όφελός μας (και στο μέτρο του εφικτού) τους φορείς κοινωνικού νοήματος που έχουν προνομιακές σχέσεις με τους πολίτες. Άλλωστε, η αριστερά πρέπει να στοχεύει εκεί που βρίσκεται ο κόσμος...
* Ο Στ. Παναγιωτίδης είναι υποψήφιος διδάκτορας ιστορίας
ΠΗΓΗ:Η ΑΥΓΗ
