Του Κώστα Σταμάτη
Στη διάρκεια της πρόσφατης προεκλογικής περιόδου, σε μία τηλεοπτική αναμέτρηση μεταξύ εκπροσώπων κομμάτων, ο βουλευτής του ΚΚΕ κύριος Παφίλης ερωτήθηκε: "Ποιο ακριβώς είναι το πρόγραμμα διακυβέρνησης του κόμματός σας;". Η αυθόρμητη απάντηση του ερωτώμενου ήταν: "Είναι γνωστό ποιο είναι το πρόγραμμά μας και είναι το ίδιο εδώ και 90 χρόνια".
Θα προσπαθήσω να κατανοήσω την εκ πρώτης όψεως ακατανόητη απάντηση, με εντελώς δική μου ευθύνη για τυχόν παρανόηση. Δεν υπάρχει λόγος να κατατριβούμε με πραγματολογικού χαρακτήρα λεπτομέρειες, όπως π.χ. ότι πριν από 90 χρόνια, αν θέλουμε να κυριολεκτούμε, ΚΚΕ δεν υπήρχε ακόμη. Αυτό που σίγουρα υπήρξε ήταν, βεβαίως, η Οκτωβριανή Επανάσταση και το κοινωνικο-ιστορικό περιβάλλον που την εξέθρεψε, κρίσιμο στοιχείο του οποίου ήταν το σοσιαλιστικό και το κομμουνιστικό κίνημα διεθνώς.
Υποθέτω, λοιπόν, ότι το νόημα της επίμαχης φράσης πιθανώς θα συνίσταται σε τούτο: ότι το ΚΚΕ διατηρεί ως απαρασάλευτο στρατηγικό στόχο του την ανατροπή του καπιταλισμού και ειδικότερα του ελληνικού. Οπότε ίσως επιφυλάσσεται να εκπονήσει ειδικότερο πολιτικό πρόγραμμα, εφόσον και μόλις αχνοφανεί ιστορικά η πιθανότητα να καταλάβει το ίδιο την εξουσία. Από το σημείο αυτό, ωστόσο, τα ερωτηματικά ενός καλόπιστου ακροατή αρχίζουν να πέφτουν βροχηδόν. Ας δοκιμάσουμε να διατυπώσουμε μερικά.
α) Μέχρις ότου όντως διαφανεί τέτοια πιθανότητα, νομιμοποιείται άραγε ένα κόμμα της αριστεράς, έστω και κατά την αυτοθεώρησή του ανατρεπτικό, να απέχει από τη διατύπωση αιτημάτων προς άμεση διεκδίκηση εδώ και τώρα εκ μέρους των υπεξούσιων κοινωνικών τάξεων, προφανώς απέναντι στην εκάστοτε κυβερνώσα παράταξη και την αστική τάξη; Πώς θα μπορεί τότε να δικαιολογεί αυτή την ατελείωτη στάση αναμονής, εάν επιβάλλει θεληματικά στον εαυτό του μία γενικευμένη πολιτική ακινησία και σιωπή ησυχαστικού τύπου; Πώς θα καταφέρει, στο υποτιθέμενο μεσοδιάστημα μέχρι να επέλθει η ποθητή ρήξη, να πείθει το εν δυνάμει ακροατήριό του ότι αξίζει της εμπιστοσύνης του, για να προασπίζει τι ακριβώς, απέναντι σε ποιον και για ποιους δικαιολογητικούς λόγους;
Ήδη τα πρώτα κιόλας ερωτήματα καθόλου δεν είναι ρητορικά. Το ΚΚΕ δηλώνει αδιάφορο για το ξήλωμα του "κοινωνικού κράτους" από τις δυνάμεις της νεοφιλελεύθερης συναίνεσης, επειδή κατά τη γνώμη του το καπιταλιστικό κράτος εξ ορισμού δεν μπορεί να γίνει "κοινωνικό"! Παραπλήσια είναι η στάση του και απέναντι στη διενεργούμενη αποδόμηση του "κράτους δικαίου", στις συνθήκες του αχαλίνωτου νεοφιλελεύθερου και διεθνοποιημένου καπιταλισμού. Φοβάται μάλλον ότι, αν αρθρώσει μία συνεκτική πολιτική απάντηση επ' αυτών, τότε θα χάσει την ιδεολογική καθαρότητα του τελικού στόχου, θα έχει απεμπολήσει τον υποτιθέμενο λόγο της ύπαρξής του: τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό του καπιταλισμού.
Εάν αυτό ισχύει, τότε πρόκειται απλώς για φυγή σε μία πολιτική μεταφυσική, σε ριζικό αυτοακρωτηριασμό της πολιτικής σκέψης και δράσης στο εκάστοτε ιστορικό παρόν. Στο όνομα μίας ουρανοκατέβατης επανάστασης, που θα αναποδογυρίσει τα πάντα, για να τα βάλει στην πρέπουσα θέση τους εξ αρχής, προς το παρόν τα πάντα αφήνονται όπως έχουν. Ακόμη κι αν βαίνουν εξοργιστικά δυσμενώς εις βάρος των δυνάμεων της μισθωτής εργασίας, αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος του κοινωνικού βίου εν συνόλω. "Αστικό" κράτος είναι, δεν πάει να γίνει στάχτη και μπούρμπερη, παρέα με τον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό... Αν στο μεταξύ και η ίδια η ζωή μας γίνεται ρημαδιό, αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί σοβαρά τους ιθύνοντες του ΚΚΕ.
β) Κάτω από ποιες υποθετικές συνθήκες φαντάζεται το κόμμα αυτό την κατάληψη της εξουσίας, προκειμένου ένας άλλος κόσμος να αρχίσει να χτίζεται, κατά προτίμηση καλύτερος; Με στρατιωτικού τύπου επίθεση σε χειμερινά ανάκτορα; Εάν όμως το ισχύον δικαιοπολιτικό σύστημα δεν είναι αυτό μίας απολυταρχικής εξουσίας τσαρικού τύπου, αλλά μία κοινοβουλευτική δημοκρατία, πάλι η ίδια παλιά καλή συνταγή θα εφαρμοσθεί και δη αδιακρίτως;
γ) Με ποιες βασικές αρχές το κόμμα αυτό θα επροτίθετο να ασκήσει την εξουσία, αφότου θα την είχε καταλάβει, είτε με συνασπισμό συγγενών πολιτικών δυνάμεων είτε μονάχο του; Πώς αντιλαμβάνεται, με άλλα λόγια, τον σοσιαλισμό; Θα επιτρέψει άραγε να λειτουργεί στους κόλπους του δημοκρατία, με οποιαδήποτε έννοια του όρου; Θα ανεχθεί ήδη στους εργασιακούς χώρους ελεύθερη και ακηδεμόνευτη συλλογική αυτοοργάνωση, υπό μορφή π.χ. συμβουλίων με μέλη ανακλητά από τη βάση των άμεσων παραγωγών; Ήδη στον βασικό κορμό του νέου τρόπου παραγωγής και ανταλλαγής, ο σοσιαλισμός του θα συνίσταται άραγε σε ολόπλευρη οικονομική και κοινωνική δημοκρατία; Πολιτικός πλουραλισμός θα γίνεται σεβαστός σε όλες τις πολιτικές λειτουργίες της κοινωνίας;
Για να μη μακρηγορούμε, τελικά το όραμα της νέας κοινωνίας που ευαγγελίζεται το κόμμα του κυρίου Παφίλη άραγε θα είναι σοσιαλισμός με ελευθερία και δημοκρατία; Φοβούμαι ότι το ΚΚΕ διόλου δεν καταπιάνεται με τέτοια ζητήματα, για τον λόγο ότι τα αντιλαμβάνεται ως λυμένα, από την εμπειρία του (καταρρεύσαντος ωστόσο) σοβιετικού κράτους. Αυτό παραμένει το πρότυπό του, χωρίς το παραμικρό ίχνος κριτικού αναστοχασμού είτε πάνω στα διατρέξαντα είτε πάνω στον δικό μας ιστορικό ορίζοντα, που πόρρω απέχει από εκείνον του 1917.
Φρονώ ότι είναι απλώς αδύνατον αριστερός πολίτης κριτικά σκεπτόμενος, είτε "επαναστάτης" είτε "ρεφορμιστής", να καταδικάσει τον εαυτό του σε παρόμοια απαγόρευση σκέψης, σε προγραμματική αφασία και σε καθήλωση χιλιαστικού τύπου. Να γίνει δηλαδή πιστός μίας πολιτικής θεολογίας, αδιάφορος και εν τέλει ανεύθυνος για την κοσμοχαλασιά που συντελείται τριγύρω μας και σε ολόκληρη την υδρόγειο.
ΠΗΓΗ: Η ΑΥΓΗ
